Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία και το ποδόσφαιρο ως όχημα προπαγάνδας

Το 1933, ο Αδόλφος Χίτλερ ορκίστηκε καγκελάριος της Γερμανίας και αποτέλεσε την απαρχή της εδραίωσης της ναζιστικής τρομοκρατίας στην εξουσία. Το Sport24.gr γράφει με ποιο τρόπο χρησιμοποίησε το ποδόσφαιρο ως μέσο προπαγάνδας.

Με το ναζισμό δεν μπαίνεις στην διαδικασία να ανοίξεις διάλογο, τον καταστρέφεις. Αυτό φαντάζει πιο επίκαιρο από ποτέ, όταν στις μέρες μας αυτού του είδους η ιδεολογία βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να διαδώσει τις ιδέες της και να βρει ευήκοα ώτα σε πολίτες αγανακτισμένους, απελπισμένους και παραπλανημένους που το μόνο πράγμα που επιζητούν, είναι κάποιος να κάνει την "βρώμικη" δουλειά εξ ονόματός τους.

Το "αυγό του φιδιού" επωάζεται εδώ και δεκαετίες, έχει απλωθεί παντού και το ποδόσφαιρο, ως το λαϊκότερο και μαζικότερο των αθλημάτων, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Άλλωστε, η μαζικότητά του είναι τέτοια, που αποτελούσε το τέλειο όχημα για την διακίνηση της προπαγάνδας από την περίοδο που ο Αδόλφος Χίτλερ ήρθε στα πράγματα και αιματοκύλησε τον πλανήτη.

Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία

Σαν σήμερα (30/1) το 1933, γραφόταν μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες στην ιστορία της Ευρώπης και του κόσμου ολόκληρου, με την ανάδειξη ως καγκελάριου της Γερμανίας του αρχηγού των Eθνικοσοσιαλιστών. Δυο ημέρες πριν, είχε παραιτηθεί η κυβέρνηση Σλάιχερ, αφού απορρίφθηκε το αίτημά του για τη διάλυση της Βουλής από τον Πρόεδρο Χίντεμπουργκ. Η πολιτική κρίση οδήγησε στην επιλογή του Χίτλερ, με την σύμπραξη των Πάπεν και Χούγκενμπεργκ, ηγετών των άλλων δύο εθνικιστικών κομμάτων.
Η εξέλιξη αυτή αποτέλεσε την απαρχή πολλών δεινών για τους λαούς της Ευρώπης και για τον λαό της Γερμανίας, γενικότερα για όλη την ανθρωπότητα. Από τη θέση του αρχηγού του Γ' Ράιχ, οικοδόμησε ένα καθεστώς  στο όνομα της ανωτερότητας της Άριας φυλής.
Στις 23 Μαρτίου του ίδιου χρόνου, ανέλαβε και επίσημα την εξουσία. Το έδαφος είχε προετοιμαστεί, κυρίως με την προβοκάτσια του εμπρησμού του Ράιχσταγκ, τη νύχτα της 27ης Φεβρουαρίου, όταν... έπιασε φωτιά η αίθουσα συνεδριάσεων και ο θόλος της έδρας του γερμανικού Κοινοβουλίου. Προφανώς τίποτα δεν είχε γίνει τυχαία και όλα ήταν βάσει σχεδίου. Ήταν η αρχή του τέλους...

Η "ΥΙΟΘΕΣΙΑ" ΤΗΣ ΣΒΑΣΤΙΚΑΣ

Έπρεπε να περάσουν 2,5 χρόνια και να φτάσουμε στις 15 Σεπτεμβρίου 1935 για να υιοθετηθεί η σβάστικα από τον δικτάτορα ως το επίσημο σύμβολο της Ναζιστικής Γερμανίας και μάλιστα την ίδια ημέρα το 7ο συνέδριο των Γερμανών εθνικοσοσιαλιστών ψήφισε τους φυλετικούς Νόμους της Νυρεμβέργης, σύμφωνα με τους οποίους κατοχυρωνόταν νομικά ο αντισημιτισμός. Από τότε μέχρι σήμερα, το σύμβολο αυτό έχει συνδεθεί με το ναζιστικό ολοκληρωτισμό.
Οι Νόμοι της Νυρεμβέργης, απέκλειαν τους Εβραίους από τη δημόσια ζωή, στερώντας τους το δικαίωμα συμμετοχής στα κοινά, ενώ απαγόρευαν το γάμο και τις σχέσεις μεταξύ Εβραίων και Γερμανών. Σύμφωνα με αυτούς, οι άνθρωποι κατατάσσονταν σε κατηγορίες με βάση το γενεαλογικό τους δέντρο: όσοι είχαν τέσσερις Γερμανούς παππούδες, χαρακτηρίζονταν ως "Γερμανοί", ενώ οι άνθρωποι με τρεις ή τέσσερις Εβραίους παππούδες και γιαγιάδες θεωρούνταν Εβραίοι. Τα άτομα με έναν ή δύο παππούδες εβραϊκής καταγωγής, χαρακτηρίζονταν ως "Mischling" (μικτό αίμα).
Οι Γερμανοί υποστήριξαν πως έτσι προστατεύουν το "γερμανικό αίμα", αποκλείοντας τους Εβραίους από τα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα της εποχής. Ήταν κάτι σαν μιάσματα. Ένα... πρόβλημα που θα έπρεπε με κάθε τρόπο να λυθεί. Και τι καλύτερο από τον περιορισμό των ελευθεριών τους σε πρώτη φάση και την εξόντωσή τους στην συνέχεια. Μετά την θέσπιση του νομικού μηχανισμού για την απομόνωση τους, συγκεντρώθηκαν σε γκέτο και στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου χρησιμοποιήθηκαν ως εργατικό δυναμικό, ενώ εκατομμύρια εξ αυτών εξοντώθηκαν με το Ολοκαύτωμα.

Η ΣΧΕΣΗ ΧΙΤΛΕΡ - ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ

Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία το 1933, έπεσε πάνω στην αύξηση της δημοφιλίας του ποδοσφαίρου, το οποίο άρχιζε να αποκτά μαζικότητα και ήταν το τέλειο όπλο για το ναζιστικό καθεστώς προκειμένου να... περάσει πιο εύπεπτα την ιδεολογία του και τα "πιστεύω" του. Γινόταν και στην Ιταλία από τον Μπενίτο Μουσολίνι, έγινε πολλά χρόνια μετά και στην χώρα μας στην Χούντα. Ανέκαθεν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα προσπαθούσαν μέσω του αθλητισμού να αναδείξουν τις απόψεις τους και να βρουν μιμητές, επομένως το ποδόσφαιρο δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση στον κανόνα.

Ο Χίτλερ το κατάλαβε πολύ γρήγορα και για το λόγο αυτό φρόντισε να ελέγξει άμεσα τα σπορ και ειδικά το ποδόσφαιρο. Η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Γερμανίας (DFB) υποστήριξε με ενθουσιασμό τον Χίτλερ και το καθεστώς, βοηθώντας τη διείσδυση της ναζιστικής ιδεολογίας . Όταν ήρθε στην εξουσία, αποκλείστηκαν από το άθλημα όλοι οι Εβραίοι παίκτες, ιδιοκτήτες κλαμπ, χορηγοί και δημοσιογράφοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ένα δέκατο του προπολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της Γερμανίας, συμμετείχαν ενεργά σε αθλητικά σωματεία.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΣ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ

Μάλιστα, σύμφωνα με ένα άρθρο του δημοσιογράφου του BBC, Ντάφυ Τζόναθον τον Δεκέμβριο του 2009, με τον τίτλο "Ποδόσφαιρο, φασισμός και ο ναζιστικός χαιρετισμός των Άγγλων", το ποδόσφαιρο έγινε ένα χρηστικό εργαλείο στα χέρια του αιμοσταγή δικτάτορα και μεταξύ άλλων ανέφερε πως ο δικτατορίες της Ευρώπης εισχώρησαν στον αθλητισμό για να προπαγανδίσουν την πολιτική τους. Ο Χίτλερ, μέσω των σπορ και ειδικά του ποδοσφαίρου, φρόντισε να κάνει γνωστά τα πιστεύω του στην υπόλοιπη Ευρώπη.

  Στις αρχές του ’30, η DFB εφάρμοσε μια σειρά κανόνων για την ενίσχυση του καθεστώτος. Για παράδειγμα, το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας, εξέδωσε διαταγή, σύμφωνα με την οποία οι παίκτες των αντίπαλων ομάδων του εξωτερικού έπρεπε να εκτελούν τον ναζιστικό χαιρετισμό. Μεταξύ των ομάδων ήταν και η εθνική Αγγλίας, όταν σε αγώνα επί γερμανικού εδάφους στις 30//9/1938 οι Άγγλοι διεθνείς υποχρεώθηκαν πριν από τη σέντρα να χαιρετίσουν ναζιστικά, με επικεφαλής τον Στάνλεϊ Μάθιους (νίκη για τα "λιοντάρια" με 6-3).

ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΑΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΧΙΤΛΕΡ

Όταν, δε, η Γερμανία προσάρτησε την Αυστρία, ο Χίτλερ διέλυσε την εθνική της ομάδα, υποχρεώνοντας όλους τους παίκτες να φορέσουν τη φανέλα της εθνικής Γερμανίας. Υπήρξαν όμως και αυτοί που μπήκαν ανάχωμα. Μικρές και μεγάλες ιστορίες που φανερώνουν ότι δεν υποτάχθηκαν και δεν έσκυψαν όλοι το κεφάλι, ακόμα και αν χρειαζόταν να το πληρώσουν ακριβά. Το αστέρι της Αυστρίας, Ματίας Ζίντελαρ, αρνήθηκε να δεχτεί κάτι τέτοιο και ένα χρόνο μετά δολοφονήθηκε μόλις στα 36 του χρόνια από την Γκεστάπο ως φίλος των Εβραίων και σοσιαλδημοκράτης.

Υπήρξαν βέβαια υποψίες για τον θάνατό του. Πέθανε στο διαμέρισμα της φίλης του από δηλητηρίαση με μονοξείδιο του άνθρακα. Κάποιοι θεώρησαν ότι δολοφονήθηκε. Άλλοι ότι αυτοκτόνησε. Για τους Αυστριακούς ήταν σύμβολο πατριωτισμού. Ο θάνατός του καταγράφηκε ως "ατύχημα". Ο Εγκον Ούλμπριχ αποκάλυψε στο BBC πως τοπικός αξιωματούχος δωροδοκήθηκε για να τον καταγράψει ως τέτοιο και να γίνει δημόσια κηδεία. Όπως ανέφερε "σύμφωνα με τους κανόνες των ναζί, άτομο που έχει δολοφονηθεί ή έχει αυτοκτονήσει δεν μπορεί να λάβει ταφικές τιμές. Γι’ αυτό έπρεπε να εξασφαλίσουμε ότι το εγκληματικό στοιχείο θα εξαφανιζόταν".

ΤΟ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ

Το "όμορφο παιχνίδι" αποδείχθηκε ότι ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόταν ο Χίτλερ για να καθησυχάσει τους Ευρωπαίους γείτονές του και ήταν το πρόσχημα των πραγματικών προθέσεών του, που δεν ήταν άλλο από το να κατακτήσει τον κόσμο. Στις 4 Δεκεμβρίου, το 1935, η εθνική Γερμανίας ταξίδεψε στο Λονδίνο για να αναμετρηθεί με την πανίσχυρη τότε Αγγλία σε φιλική αναμέτρηση. Αντιφασιστικές διαδηλώσεις διεξάγονταν σε όλο το Λονδίνο, αλλά δεν απέτρεψαν την διεξαγωγή του αγώνα. Η Γερμανία ήθελε να δείξει στην διεθνή κοινότητα ότι ήταν μια πολιτισμένη χώρα, που ήθελε να συνυπάρχει με τους άλλους λαούς και δεν υπήρχε κανένας λόγος να την πάρουν από φόβο.

Οι Άγγλοι, που διέθεταν σαφώς ανώτερη ομάδα, κυριάρχησαν στον αγώνα και επικράτησαν εύκολα με 3-0. Αυτό ουδόλως απασχολούσε τον Χίτλερ και ήταν ακριβώς αυτό που ήθελε. Ο αγγλικός Τύπος χαιρέτησε την εθνική Γερμανίας και την προσπάθειά της και μάλιστα μια εφημερίδα της εποχής έγραψε πως "οι Γερμανοί έπαιξαν αγγλικό ποδόσφαιρο και αγωνίστηκαν ως κύριοι". Στον αγώνα αυτό υπήρξε και μια περίπτωση οφσάιντ κατά της Γερμανίας, η οποία ήταν πέρα για πέρα συζητήσιμη. Οι φίλοι των "πάντσερ" που βρίσκονταν στις εξέδρες, δεν διαμαρτυρήθηκαν καθόλου και αυτό δεν πέρασε διόλου απαρατήρητο από τον βρετανικό Τύπο, που επαίνεσε την στάση τους. Όλα πήγαν πρίμα για τους Γερμανούς, "χτίζοντας" ιδανικά το έξωθεν προφίλ που ήθελαν.

Η δομή του πρωταθλήματος και η Σάλκε

Βλέποντας το πώς ο Χίτλερ προσπαθούσε να οργανώσει το ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα της Γερμανίας, υπήρξαν ριζικές αλλαγές, καθώς οι vαζί προχώρησαν σε συγχωνεύσεις συλλόγων, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να αυξήσουν τον ανταγωνισμό. Η Γερμανία χωρίστηκε σε 17 περιφέρειες και η μια εξ αυτών ήταν η Αυστρία. Στα χρόνια του Χίτλερ χρησιμοποιήθηκε πολύ η Σάλκε, η οποία κυριάρχησε εκείνη την περίοδο. Μάλιστα, από τότε αναπτύχθηκε μια σεναριολογία για το αν ο Χίτλερ ήταν οπαδός της Σάλκε. Αυτό δεν ίσχυε, απλά  οι παίκτες της χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες της προπαγάνδας του Γ' Ράιχ. Ήταν όσο εθνικοσοσιαλιστές ήταν και η πλειοψηφία των Γερμανών, όντας κυρίως απολιτίκ.
Μάλιστα, θέλοντας να βγάλουν από πάνω τους το... μανδύα της ακροδεξιάς. οι αντιρατσιστικές πρωτοβουλίες των οπαδών της Σάλκε, το περιοδικό "Schalke Unser" και πολλές εκδηλώσεις, κατατάσσουν την ομάδα σε αυτές που αντιμετωπίζουν αρκετά αποτελεσματικά τη ναζιστική παρουσία στο γήπεδο. Πολύ απλά, το καθεστώς χρησιμοποίησε την ομάδα από τη βιομηχανική κοιλάδα του Ρουρ ομάδα ως παράδειγμα για το τι μπορεί να κάνει ο εργατικός πληθυσμός.

Από το 1933 και μέχρι το 1944, για έντεκα συνεχόμενες σεζόν, η Σάλκε έβγαινε κάθε χρόνο πρωταθλήτρια Βεστφαλίας και έφτανε στον τελικό γύρο του εθνικού πρωταθλήματος, κατακτώντας έξι απ' αυτά, ενώ πήρε και πολλά Κύπελλα Γερμανίας. Μυθική περίοδος για την "04". Ένα πρωτάθλημα πανηγύρισε εκείνη την περίοδο και η Ραπίντ Βιέννης (1941). Στα χρόνια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το ναζιστικό καθεστώς συνέχισε να δίνει μεγάλη σημασία στο ποδόσφαιρο, εξυψώνοντας το ηθικό των Γερμανών. Δεν υπήρχε διακοπή στα πρωταθλήματα, όμως υπήρχε περιορισμός στις μετακινήσεις λόγω έλλειψης καυσίμων και αυτό άλλαξε κατά πολύ την δομή του πρωταθλήματος. Το τελευταίο παιχνίδι πριν την οριστική ήττα της Γερμανίας διεξήχθη στο Μόναχο το 1945, με τη Μπάγερν να νικά τη Μόναχο 1860 με σκορ 3-2.

Το Κίεβο και "Ο Αγώνας του Θανάτου"

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της εμμονής του Χίτλερ να προπαγανδίζει μέσω του ποδοσφαίρου, έλαβε χώρα στο Κίεβο, έστω και αν η συγκεκριμένη του προσπάθεια εκτυλίχθηκε σε φιάσκο ολκής για τον ίδιο και τους ομοίους του. Μια ουκρανική ομάδα έδειξε πως δεν συμβιβάζεται, δεν φοβάται, δεν κάνει πίσω και δεν καταλαβαίνει από τις απειλές και την δήθεν υπερήφανη "Αρία Φυλή". Ήταν η μέρα που ξεφτίλισε την πλέον αρρωστημένη, μισάνθρωπη και χυδαία ιδεολογία που υπήρξε ποτέ, κάνοντας τον Αδόλφο Χίτλερ να αφρίσει από το κακό του και να καταλάβει πως δεν ήταν διατεθειμένοι όλοι να φοβηθούν και να λυγίσουν.
Μια ποδοσφαιρική μάχη στις 9 Αυγούστου 1942, κατέδειξε το ανθρώπινο μεγαλείο ψυχής μιας ομάδας ανθρώπων από οκτώ παίκτες της Ντινάμο Κιέβου και τρεις της Λοκομοτίβ Κιέβου που ξεφτίλισε την "ανώτερη" γερμανική φυλή. Ήταν η ρεβάνς του επικού 5-1 της Football Club Start απέναντι στην Flakelf, μία ομάδα από πιλότους της "Luftwaffe", που έμεινε στην ιστορία ως "Ο Αγώνας του Θανάτου". Ένα χρόνο πριν, όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την Ουκρανία, η Ντινάμο Κιέβου διαλύθηκε. Μερικοί από τους παίκτες της, μαζί με άλλους ποδοσφαιριστές της πρωτεύουσας, βρήκαν δουλειά σε ένα εργοστάσιο ψωμιού και εκ των ενόντων έφτιαξαν την Start.

ΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΑΙΚΤΩΝ

Στο "στημένο" ποδοσφαιρικό τουρνουά που διοργάνωσε η γερμανική διοίκηση προκειμένου να καταδείξει την υπεροχή της, η Start νίκησε τις ομάδες των γερμανικών στρατευμάτων και των συνεργατών τους και έγινε σύμβολο αντίστασης για τους κατοίκους της πόλης. Λίγο πριν αρχίσει ο τελευταίος αγώνας με την πιο καλή γερμανική ομάδα, ο διαιτητής-αξιωματικός της Γκεστάπο, επισκέφτηκε τους Σοβιετικούς παίκτες στα αποδυτήρια, τους ζητάει να χαιρετίσουν τους θεατές ναζιστικά και τους προειδοποίησε ότι αν κερδίσουν, θα βάλουν σε κίνδυνο τη ζωή τους.

Μια εβδομάδα μετά, το βράδυ της 16ης Αυγούστου όσοι παίκτες της Start συμμετείχαν στον αγώνα, συνελήφθησαν από τους Γερμανούς, κατηγορούμενοι ότι συνεργάζονταν με τη Σοβιετική αστυνομία. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943, οι περισσότεροι παίκτες εκτελέστηκαν ή πέθαναν από της κακουχίες. Το 1971, έξω από το Στάδιο της Ζενίτ, όπου έγινε ο αγώνας, στήθηκε ένα τεράστιο μνημείο για τους 11 ήρωες. Δέκα χρόνια αργότερα το 1981, το Στάδιο μετονομάστηκε σε Start. "Ο Αγώνας του Θανάτου", ήρθε στο φως της δημοσιότητας 16 χρόνια μετά τη διεξαγωγή του, από ένα άρθρο Ουκρανού δημοσιογράφου σε εφημερίδα του Κιέβου. Το 2005, η Εισαγγελία του Αμβούργου έκλεισε την υπόθεση, με την ετυμηγορία να αναφέρει πως δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει ότι οι ποδοσφαιριστές της Start δολοφονήθηκαν από τους ναζί εξαιτίας της νίκης τους.

Ναζισμός και ποδόσφαιρο σήμερα

Ναζισμός και ποδόσφαιρο δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Ιστορικά είναι αντίπαλοι εντός και εκτός γηπέδων, αν και δυστυχώς μέχρι και σήμερα βρίσκει τρόπους να εισχωρεί και να επιβάλει τις αρρωστημένες αντιλήψεις του. Σύνδεσμοι φιλάθλων βρίσκουν χώρους στις εξέδρες για να αναπτύξουν την ιδεολογία τους, όσο και αν γίνεται προσπάθεια για να απομονώνονται και να απομακρύνονται, ενώ έχουμε δει πολλές περιπτώσεις αθλητών να πανηγυρίζουν έπειτα από κάποιο γκολ τους, προτάσσοντας το δεξί χέρι με ανοιχτή παλάμη. Το ποδόσφαιρο είναι προέκταση της κοινωνίας, όχι κάτι αποκομμένο απ' αυτήν.
Όσο τέτοιου είδους ιδέες αναπτύσσονται και βρίσκουν υπερασπιστές, τόσο τα γήπεδα θα αποτελούν τη φωλιά τους. Εδώ και δεκαετίες αποτελεί μείζον πρόβλημα του ποδοσφαίρου η εισχώρηση του ναζισμού σε οπαδικούς στρατούς και αθλητές. Η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια Ομοσπονδία τιμωρεί αυστηρά όσους προάγουν αυτές τις απόψεις, όμως και πάλι δεν μπαίνει... φρένο. Δυστυχώς, όσο υπάρχουν μείζονα κοινωνικά προβλήματα και μεγαλώνουν αντί να μειώνονται, τόσο θα υπάρχουν "αυτιά" για να υποδέχονται την εύπεπτη επιχειρηματολογία τους. Ο Χίτλερ έδειξε τον δρόμο. Το θέμα είναι ποιος και πότε θα τον ανακόψει.