Αφιέρωμα: Οι νέοι Έλληνες μιλούν για τα πτυχία που δεν χρησιμοποιήσαν ποτέ (ΒΙΝΤΕΟ)

«Το σχολείο μας προετοιμάζει για ένα κόσμο που δεν υπάρχει» είπε κάποια στιγμή ο Καμύ, και αν ζούσε στην Ελλάδα του σήμερα θα συνέχιζε λέγοντας «Και οι σχολές μας προετοιμάζουν για μια αγορά εργασίας ανύπαρκτη».

Μόλις την προηγούμενη Πέμπτη, δόθηκε στη δημοσιότητα η ετήσια έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, με τίτλο «Μια ματιά στην εκπαίδευση». Όπως προέκυψε από τα αποτελέσματα της, η Ελλάδα κατέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτό από μόνο του, θα ήταν ένα ευχάριστο νέο γιατί σαν αυτόνομο στατιστικό στοιχείο δείχνει πως τα ποσοστά των ανθρώπων που επενδύουν στην εκπαίδευση αυξάνονται συνεχώς και δεν χρειάζεται καν να αναλύσουμε γιατί η στροφή προς τη μάθηση και την κατάρτιση είναι κάτι το θετικό. Θα έπρεπε και πρέπει δηλαδή, να μας χαροποιεί το γεγονός πως μέσα σε διάστημα δεκαπέντε ετών (2000-2015) τα ποσοστά όσων διαθέτουν πανεπιστημιακούς τίτλους και εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό της χώρας αυξήθηκαν από 25% σε 39%.

Δυστυχώς όμως στην εν λόγω έκθεση, παρουσιάστηκε παράλληλα ακόμη ένας δείκτης, που θέλει την Ελλάδα να μετράει τους περισσότερους άνεργους πτυχιούχους όχι μόνο σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και με άλλες χώρες του κόσμου. Και αυτό δεν είναι καθόλου καλό νέο, γιατί αφενός θεωρητικά καταρρίπτει το μύθο του success story που εξακολουθεί να καλλιεργείται αφού η Ελλάδα σήμερα βιώνει αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν «Κυκλική ανεργία». Αυτή η μορφή ανεργίας είναι συνέπεια της επιβράδυνσης της ανάπτυξης σε περιόδους οικονομικής ύφεσης και κύριο επακόλουθο της είναι η αδυναμία απορρόφησης του εργατικού δυναμικού. Αφετέρου, πρακτικά ένα σωρό καταρτισμένοι πτυχιούχοι ηλικίας 25 έως 34 ετών που θα μπορούσαν να αποτελούν το πιο ενεργό κομμάτι του εργατικού δυναμικού της χώρας δεν αξιοποιούν με κανένα τρόπο όλα όσα αντικατοπτρίζονται στα πτυχία τους.

Αντιθέτως όταν τελειώνεις τη σχολή και μετά το χιλιοστό βιογραφικό που στέλνεις ή τις τρίμηνες απανωτές απλήρωτες πρακτικές που αναγκάζεσαι να κάνεις, απογοητεύεσαι. Αναπόφευκτα σκέφτεσαι πως κάθε πόρτα που θα χτυπήσεις δεν θα ανοίξει ποτέ ή ακόμη κι αν ανοίξει θα ξανακλείσει με δύναμη πάνω στη μούρη σου και ενδεχομένως το πτυχίο να σου χρειαστεί για να σκουπίσεις τα αίματα της μύτης που μάτωσε από το κλείσιμο. Κοιτάς τα ποσοστά ανεργίας, βλέπεις πως στις ηλικίες 25-34, ακουμπάνε το 36% και αποφασίζεις να κάνεις οτιδήποτε μπορεί να σου εξασφαλίσει την καθημερινότητα γιατί το να κυνηγήσεις αυτό που ονειρεύτηκες απλώς μοιάζει πολυτέλεια. Και κάπου εκεί ξεδιπλώνεται άλλη μια ζοφερή συνέπεια της κρίσης. Εκείνη η πτυχή που περιλαμβάνει όλους αυτούς τους νέους που αναγκάζονται να κάνουν μια εντελώς άσχετη δουλειά με αυτή που προγραμμάτιζαν και που έχουμε φτάσει να τους θεωρούμε τυχερούς που έστω έχουν δουλειά, μιας και πλέον έχει ριζώσει- και όχι αδικαιολόγητα- η νοοτροπία που μας θέλει να κάνουμε οτιδήποτε για να επιβιώσουμε οικονομικά.

Δείτε το βίντεο του VICE για την προσωρινή απασχόληση

Χρήστος

Σπούδασα Δασοπονία και Διαχείριση περιβάλλοντος στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας. Στην αρχή της σχολής ήμουν ανέμελος. Χαιρόμουν που είχα απαλλαγεί από το άγχος των πανελληνίων, ετοιμαζόμουν να ζήσω τη φοιτητική μου ζωή και να σπουδάσω μια επιστήμη που τότε φαινόταν υποσχόμενη. Ήταν η εποχή προ κρίσης. Η συζήτηση για το περιβάλλον είχε ανοίξει για τα καλά παγκόσμια και σε μια χώρα όπως η Ελλάδα όπου η προστασία και η αειφόρος διαχείριση του περιβάλλοντος είναι χρόνια πίσω, οι δυνατότητες ήταν και είναι τεράστιες. Αφού τελειώσα τη σχολή, ήθελα να κάνω μεταπτυχιακά σε κάποια καινοτόμα ειδικότητα γιατί πραγματικά υπάρχουν πολλές. Από διαχείριση απορριμάτων και υδάτων, μέχρι οικοτουρισμό, που θα ήταν άλλωστε κάτι πιο εύκολο στην ελληνική αγορά. Ιδανικός στόχος για μένα θα ήταν το να συνδυάσω με τα εθνικά πάρκα και τις προστατευόμενες περιοχές με δράσεις ολοκληρωμένης οικοτουριστικής διαχείρισης. Πήρα ωστόσο το πτυχίο μου πάνω στη θύελλα της κρίσης, η κατάσταση στην αγορά έγινε εφιαλτική και συγκεντρώθηκα στην καθημερινή μου επιβίωση. Νομίζω πως όλοι λίγο πολύ τροποποιήσαμε τους στόχους μας. Πιο πριν υπήρχε μια σχετική άνεση στο σπίτι που επέτρεπε να θέτω στόχους και να τους κυνηγώ. Όταν όμως αυτό αλλάζει, αλλάζουν και οι προτεραιότητες. Πλέον εργάζομαι σε ένα ξενοδοχείο σαν Reception και γκρουμ. Νιώθω πως είμαι από τους λίγους τυχερούς που έχουν νομότυπο εργοδότη οπότε έχω ασφαλιστική κάλυψη, άδειες κτλ. Τα λεφτά είναι πολύ λίγα, όμως με τον τρόπο που έχει διαμορφωθεί η κατάσταση προτεραιότητα είναι η επιβίωση.

Γιώργος

Είμαι 32 ετών,σπούδασα στο τμήμα στατιστικής και αναλογιστικών-Χρηματοοικονομικών μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ήταν επιλογή μου το να περάσω στη συγκεκριμένη σχολή, γιατί μου άρεσαν τα Μαθηματικά στην εφαρμοσμένη μορφή τους. Μετά τις σπουδές στη Σάμο έκανα μια τρίμηνη πρακτική όμως ήδη σκεφτόμουν ότι αν και όταν κατάφερνα να βρω δουλειά στο αντικείμενο μου το πιθανότερο θα ήταν να βγάζω 400 ευρώ δουλεύοντας δέκα ώρες. Ακόμη κι αυτό θα ήταν αμφίβολο γιατί παντού ζητάνε προϋπηρεσία. Θα μπορούσα να εργάζομαι σε κάποια τράπεζα ή σε κάποια ασφαλιστική εταιρία, αν και η σχολή μου δεν είχε πολλά περιθώρια αποκατάστασης. Οι περισσότεροι συμφοιτητές μου δηλαδή κάνουν κάτι διαφορετικό. Ο πατέρας μου ήταν κηπουρός, έτσι όταν επέστρεψα από τη Σάμο ανέλαβα τη δική του δουλειά. Λόγω λοιπόν του εργασιακού μεσαίωνα που επικρατεί στην αγορά εργασίας -με την ανασφάλιστη εργασία, τους μισθούς πείνας, την πλήρη εκμετάλλευση λόγω της μεγάλης ανεργίας- προτίμησα να απασχολούμαι με κάτι που δεν έχει καμία σχέση με αυτό που σπούδασα, αλλά παρόλα αυτά μου προσφέρει τα προς το ζην. Συν ότι είμαι αφεντικό του εαυτού μου. Σε αντίθεση με τους περισσότερους μισθωτούς βγάζω έναν ικανοποιητικό μισθό, πληρώνω την ασφάλεια μου και είμαι οικονομικά ανεξάρτητος.

Σταυρούλα

Είμαι 25 ετών σήμερα, αν και τελείωσα διακοσμητική εσωτερικών χώρων και 3D animation από το 2013 δεν έχω καταφέρει να βρω δουλειά πάνω σε αυτό. Έχω πάει σε άπειρες συνεντεύξεις, γραφεία, εταιρίες, αλλά είναι τρομερά δύσκολο να σου δώσει κάποιος σήμερα μια ευκαιρία χωρίς προϋπηρεσία. Προσπαθώ να κάνω δουλειές σε φίλους και γνωστούς για να γεμίσω το portfolio μου αλλά και πάλι δεν είναι αρκετό. Παράλληλα κάνω δουλειές που δεν μπορώ να πω πως με τρελαίνουν, όπως πωλήτρια, σερβιτόρα ή μπουφετζού γιατί απλώς πρέπει να δουλέψω κάπου για να καλύψω τα έξοδα μου. Θα ήθελα πολύ να εργάζομαι σε κάποια εταιρία ή σε ένα αρχιτεκτονικό γραφείο και να φτιάχνω κατόψεις και σχέδια όλη την ημέρα, όμως αυτό ήδη μοιάζει με μακρινό όνειρο. Απλώς θέλω να κάνω οποιαδήποτε αξιοπρεπή δουλειά, με την οποία θα μπορώ να ζήσω. Βοηθάνε και οι γονείς μου για τους λογαριασμούς μου και τα έξοδα μου, γιατί με part time δουλειά δεν μένουν και πολλά. Είχα σκεφτεί να φύγω και ακόμα το σκέφτομαι αλλά είναι πολύ δύσκολο καθώς θες λεφτά και γνωριμίες. Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ σίγουρα να μείνω μόνη μου, αλλά με μια full time δουλειά θέλω να πιστεύω πως θα μπορούσα να συντηρήσω τον εαυτό μου. Αν και βλέπω από φίλους που μένουν μόνοι ότι ζορίζονται πολύ να τα βγάλουν πέρα με το μισθό τους.

Δημήτρης

Είμαι 28 ετών, σπούδασα βιβλιοθηκονομία και συστήματα πληροφόρησης στα Τ.Ε.Ι. Αθήνας, με μια ειδίκευση στα πολιτιστικά αγαθά. Αρχικά έκανα την επίσημη πρακτική μου στην Καλών Τεχνών της Αθήνας και είχα σκοπό να μείνω μία περίοδο στον εκεί Δημόσιο φορέα, όμως δε ήθελαν μόνιμους βιβλιοθηκονόμους και ούτε υπήρχε δυνατότητα σύμβασης. Άρχισα να ψάχνω τόσο σε δημόσιες όσο και σε ιδιωτικές υπηρεσίες όμως αν δε συναντούσες τη γνωστή φράση "δε χρειαζόμαστε (τους τάδε)", αναγκαζόσουν να επιλέξεις μεταξύ νέας πρακτικής ή αν ήσουν τυχερός, "γνωριμία". Όσο σπούδαζα, έβγαζα κάποια χρήματα βοηθώντας τον πατέρα μου σε βαφές σπιτιών. Μετά τη σχολή, ψίχουλα θα έλεγα. Βοήθησα αρχειονομικά αλλά και σαν μοντέλο κάποιους εικαστικούς, άρχισα να παρέχω δημοσιογραφικές μεταφράσεις και το συνεχίζω εν μέρει, ενώ έγραφα αφιλοκερδώς σε τρία διαφορετικά πολιτιστικά site. Ό,τι ανεξάρτητο όμως είναι και αμφίρροπο χρηματικά. Για την ώρα μένω κάτω από τους γονείς μου και ποτέ δεν είχα ιδιαίτερα έξοδα παρά μόνο επιλεγμένες μηνιαίες εξόδους, οπότε προσδοκώ πως θα είμαι πιο λειτουργικός στο οικογενειακό μερίδιο με μία ικανοποιητική εργασία, αν όχι στον τομέα των σπουδών, κάπου που να μπορώ να πληρώ προϋποθέσεις. Θα ήθελα κυρίως να έχω την ευκαιρία να κάνω πράγματα που εγώ επιθυμώ, ιδανικότερα να μην έχω αφεντικό ή τουλάχιστον ο εργασιακός τομέας που θα βρίσκομαι να μη φιμώνει την ατομικότητα μου. Με το πέρας της σχολής ό,τι έχω επιδιώξει να κάνω δεν έχει αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα ώστε να μείνω κάπου μόνος. Δυστυχώς για την ώρα υπάρχει οικογενειακή αλληλοσυμπαράσταση στα οικονομικά ζητήματα, δε σταματώ όμως την προσπάθεια αυτονόμησης. Παρόλο που έχω Καναδικό διαβατήριο, αμφιβάλλω αν θα δοκιμάσω να μείνω εκεί ή οπουδήποτε αλλού, καθώς θεωρώ πως και το εξωτερικό βρίσκεται επίσης σε μία λεπτή κόκκινη γραμμή, σε μία πτώση οικονομικών και πολιτισμικών συγκυριών.

vice.com/gr