Ο σκηνοθέτης που διαμόρφωσε το είδος των ταινιών μυστηρίου και ψυχολογικών θρίλερ, αυτός που μας έμαθε τι σημαίνει σασπένς. Ο κινηματογράφος του οφείλει πολλά.
Τη στιγμή που προφέρεις, εκφέρεις, θυμίζεις το όνομα “Άλφρεντ Χίτσκοκ” η πραγματικότητα υποχωρεί, το φως απομακρύνεται, τα σύννεφα κατεβαίνουν και σε μια γωνιά μια πόρτα ανοίγει. Αμέσως εμφανίζεται σκάλα και είτε την ανέβεις είτε την κατέβεις, το άγνωστο είναι εκεί και σε περιμένει. Για τον Χίτσκοκ η πορεία ήταν, πάντα, η εξής: Σταδιακή άνοδος και απότομη πτώση, πτώση δίχως τέλος. Βουτιά δίχως έξοδο σε μια άβυσσο που όλοι κουβαλάμε μέσα μας. Ο Χίτσκοκ, ο μέγας εξερευνητής του εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου. Ο Χίτσκοκ φτάνει εκεί που μόνο η σκιά και το φως του ήλιου μπορούν να φτάσουν. Οι ρωγμές και τα ελαττώματα, τα κρυφά μονοπάτια και οι ξένες ματιές.
Ό,τι κρύβεται, κρύβει και κάτι μικρό που όσο περνά ο καιρός γίνεται μεγάλο και προκαλεί ασφυξία. Την αίσθηση αυτή που υπάρχει μέσα μας και δίπλα μας, ο Χίτσκοκ την αποκάλυψε δίχως να διστάσει. Στον Άλφρεντ Χίτσκοκ οφείλουμε την εξήγηση του δυσνόητου, την ανεκτικότητα απέναντι στο παράδοξο και την οικειοποίηση της περιέργειας. Ο Χίτσκοκ μας έκανε να καταλάβουμε μια και καλή ότι η περιέργεια είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης και πρέπει να τη σεβόμαστε, να την ικανοποιούμε και να μην ξεπερνάμε το όριο της. Αν το περάσεις, φρόντισε να κρατάς κάμερα.
Στα τρίσβαθα του χαρακτήρα μας
Για τον Χίτσκοκ η κάμερα έπρεπε να βλέπει ό,τι και το μάτι. Απλό, μα υπέρμετρα φιλόδοξο. Επιδίωξη του να ακολουθεί το οπτικό ερέθισμα, να συλλέγει το αποτύπωμα της στιγμής και να το επιστρέφει στον εγκέφαλο. Δεν πρόκειται για απλή καταγραφή, διότι ο Χίτσκοκ δημιουργούσε τις συνθήκες και εμφάνιζε τα σημεία εκείνα που λίγοι τα βλέπουν. Καταλυτικό στοιχείο ο συγχρονισμός. Την κατάλληλη στιγμή η κάμερα αφαιρούσε κι ένα εξωτερικό σημείο, αφού πρώτα είχε καταναλωθεί από τον θεατή. Όσο προχωρούσε η αφήγηση και η ιστορία πλησίαζε στην κορύφωση της, τόσο ερχόταν το κρυμμένο στην επιφάνεια. Τη στιγμή της μεγάλης αποκάλυψης η έκπληξη και το δέος καθόριζαν την τελική αντίδραση. Ακόμη και σήμερα κανείς δεν περιμένει, δεν “δέχεται”, το φινάλε του Χίτσκοκ. Στο θρυλικό πια “Ψυχώ”, η απόλυτη ταύτιση του Νόρμαν Μπέιτς με τη δολοφονημένη από τον ίδιο μητέρα του προκαλεί και σε κάνει να αισθάνεσαι περίεργα. Όσες φορές κι αν δεις την ταινία, πάντα θα αναρωτιέσαι “τι θα συμβεί στο τέλος;” και πάντα ο Χίτσκοκ θα σε αναγκάζει να ανακαλύπτεις το έργο του από την αρχή. Ο Χίτσκοκ δίνει τα πάντα στον θεατή και γι' αυτό τον κερδίζει, τον “υποχρεώνει” να επιστρέφει στις ταινίες του. Το μυστήριο στον Χίτσκοκ γίνεται αφορμή για να φτάσει στα τρίσβαθα του ανθρώπινου χαρακτήρα, στις μύχιες σκέψεις μας και εκεί η αγωνία και ο τρόμος επικρατούν.
Όλα φαίνονται και όλα κρύβονται
Όταν σκέφτεσαι τον Χίτσκοκ σκέφτεσαι πως δεν έχει Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Εντάξει, δεν μειώνει την αξία και το μέγεθος του, όμως είναι δυνατόν; Προτάθηκε πέντε φορές για το βραβείο για τις ταινίες “Ρεβέκκα”, “Στον ίσκιο του θανάτου”, “Νύχτα αγωνίας”, “Σιωπηλός Μάρτυς”, “Ψυχώ”. Και μπορούμε να προσθέσουμε κι άλλες. Δηλαδή, αν δεν είναι μάθημα σκηνοθεσίας το “Δεσμώτης του ιλίγγου”, τότε τι είναι; Ακόμη κι αυτή η αδιαφορία της Ακαδημίας συνέβαλλε στη γιγάντωση του καλλιτεχνικού του ονόματος.
Ο Χίτσκοκ έκανε εντυπωσιακές ταινίες, μεγαλειώδεις. Η εντύπωση όμως δεν έμενε μόνο στην εικόνα. Από τα σκηνικά, την ατμόσφαιρα, τον ρυθμό και τους χαρακτήρες, μέχρι τη μουσική, όλα συντελούσαν στην εκπλήρωση των φιλόδοξων δημιουργιών του. Γιατί η φιλοδοξία δεν κρύβεται και ο Χίτσκοκ μόνο αυτήν υπηρετούσε, στο τέλειο στόχευε. Ο Χίτσκοκ ανήκει σε αυτούς που εξάντλησαν κάθε δυνατότητα της κάμερας και όλων των μέσων του κινηματογράφου. Φέρτε στο νου σας οποιαδήποτε ταινία του και θα δείτε πώς συμβάλουν στο τελικό αποτέλεσμα η μουσική, τα κοστούμια, η φωτογραφία, το μοντάζ, ο ήχος… Στον Χίτσκοκ όλα φαίνονται και όλα κρύβονται τέλεια και αυτό τον κάνει ξεχωριστό.
Σκηνοθέτης ετών 23!
Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ γεννήθηκε το 1899 στο Ίστ Εντ του Λονδίνου. Σε ηλικία 23 ετών (!) θα σκηνοθετήσει την πρώτη του ταινία, το φιλμ “Αριθμός 13”. To 1925 θα υπογράψει τη σκηνοθεσία στον “Κήπο των ηδονών” και κάπως έτσι θα ξεκινήσει η καριέρα του. Τη δεκαετία του ’30 θα εργαστεί στη γενέθλια χώρα και με το ξεκίνημα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου θα μετακομίσει στις ΗΠΑ. Οι παραγωγοί των μεγάλων στούντιο του Χόλυγουντ δεν τον εμπιστεύονταν. Το έκανε ο παραγωγός Ντέιβιντ Ο Σέλζνικ προσφέροντας του επταετές συμβόλαιο! Απ’ αυτή τη συνεργασία θα δούμε τη “Ρεβέκκα”. Εργάζεται ασταμάτητα και σχεδόν κάθε χρόνο κάνει και μια ταινία! Με την τριάδα “Δεσμώτης του ιλίγγου”, “Στη σκιά των τεσσάρων γιγάντων”, “Ψυχώ” φτάνει στο ζενίθ της καλλιτεχνικής του επιτυχίας. Ο Χίτσκοκ προτιμούσε πάντα τις ξανθές πρωταγωνίστριες, έκανε σύντομα περάσματα από τις ταινίες του και ήταν η εμμονή στη λεπτομέρεια, στις δυνατότητες της κάμερας που τον έκανε μοναδικό. Πέθανε στις 29 Απριλίου 1980 στο Λος Άντζελες.
Τη στιγμή που προφέρεις, εκφέρεις, θυμίζεις το όνομα “Άλφρεντ Χίτσκοκ” η πραγματικότητα υποχωρεί, το φως απομακρύνεται, τα σύννεφα κατεβαίνουν και σε μια γωνιά μια πόρτα ανοίγει. Αμέσως εμφανίζεται σκάλα και είτε την ανέβεις είτε την κατέβεις, το άγνωστο είναι εκεί και σε περιμένει. Για τον Χίτσκοκ η πορεία ήταν, πάντα, η εξής: Σταδιακή άνοδος και απότομη πτώση, πτώση δίχως τέλος. Βουτιά δίχως έξοδο σε μια άβυσσο που όλοι κουβαλάμε μέσα μας. Ο Χίτσκοκ, ο μέγας εξερευνητής του εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου. Ο Χίτσκοκ φτάνει εκεί που μόνο η σκιά και το φως του ήλιου μπορούν να φτάσουν. Οι ρωγμές και τα ελαττώματα, τα κρυφά μονοπάτια και οι ξένες ματιές.
Ό,τι κρύβεται, κρύβει και κάτι μικρό που όσο περνά ο καιρός γίνεται μεγάλο και προκαλεί ασφυξία. Την αίσθηση αυτή που υπάρχει μέσα μας και δίπλα μας, ο Χίτσκοκ την αποκάλυψε δίχως να διστάσει. Στον Άλφρεντ Χίτσκοκ οφείλουμε την εξήγηση του δυσνόητου, την ανεκτικότητα απέναντι στο παράδοξο και την οικειοποίηση της περιέργειας. Ο Χίτσκοκ μας έκανε να καταλάβουμε μια και καλή ότι η περιέργεια είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης και πρέπει να τη σεβόμαστε, να την ικανοποιούμε και να μην ξεπερνάμε το όριο της. Αν το περάσεις, φρόντισε να κρατάς κάμερα.
Στα τρίσβαθα του χαρακτήρα μας
Για τον Χίτσκοκ η κάμερα έπρεπε να βλέπει ό,τι και το μάτι. Απλό, μα υπέρμετρα φιλόδοξο. Επιδίωξη του να ακολουθεί το οπτικό ερέθισμα, να συλλέγει το αποτύπωμα της στιγμής και να το επιστρέφει στον εγκέφαλο. Δεν πρόκειται για απλή καταγραφή, διότι ο Χίτσκοκ δημιουργούσε τις συνθήκες και εμφάνιζε τα σημεία εκείνα που λίγοι τα βλέπουν. Καταλυτικό στοιχείο ο συγχρονισμός. Την κατάλληλη στιγμή η κάμερα αφαιρούσε κι ένα εξωτερικό σημείο, αφού πρώτα είχε καταναλωθεί από τον θεατή. Όσο προχωρούσε η αφήγηση και η ιστορία πλησίαζε στην κορύφωση της, τόσο ερχόταν το κρυμμένο στην επιφάνεια. Τη στιγμή της μεγάλης αποκάλυψης η έκπληξη και το δέος καθόριζαν την τελική αντίδραση. Ακόμη και σήμερα κανείς δεν περιμένει, δεν “δέχεται”, το φινάλε του Χίτσκοκ. Στο θρυλικό πια “Ψυχώ”, η απόλυτη ταύτιση του Νόρμαν Μπέιτς με τη δολοφονημένη από τον ίδιο μητέρα του προκαλεί και σε κάνει να αισθάνεσαι περίεργα. Όσες φορές κι αν δεις την ταινία, πάντα θα αναρωτιέσαι “τι θα συμβεί στο τέλος;” και πάντα ο Χίτσκοκ θα σε αναγκάζει να ανακαλύπτεις το έργο του από την αρχή. Ο Χίτσκοκ δίνει τα πάντα στον θεατή και γι' αυτό τον κερδίζει, τον “υποχρεώνει” να επιστρέφει στις ταινίες του. Το μυστήριο στον Χίτσκοκ γίνεται αφορμή για να φτάσει στα τρίσβαθα του ανθρώπινου χαρακτήρα, στις μύχιες σκέψεις μας και εκεί η αγωνία και ο τρόμος επικρατούν.
Όλα φαίνονται και όλα κρύβονται
Όταν σκέφτεσαι τον Χίτσκοκ σκέφτεσαι πως δεν έχει Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Εντάξει, δεν μειώνει την αξία και το μέγεθος του, όμως είναι δυνατόν; Προτάθηκε πέντε φορές για το βραβείο για τις ταινίες “Ρεβέκκα”, “Στον ίσκιο του θανάτου”, “Νύχτα αγωνίας”, “Σιωπηλός Μάρτυς”, “Ψυχώ”. Και μπορούμε να προσθέσουμε κι άλλες. Δηλαδή, αν δεν είναι μάθημα σκηνοθεσίας το “Δεσμώτης του ιλίγγου”, τότε τι είναι; Ακόμη κι αυτή η αδιαφορία της Ακαδημίας συνέβαλλε στη γιγάντωση του καλλιτεχνικού του ονόματος.
Ο Χίτσκοκ έκανε εντυπωσιακές ταινίες, μεγαλειώδεις. Η εντύπωση όμως δεν έμενε μόνο στην εικόνα. Από τα σκηνικά, την ατμόσφαιρα, τον ρυθμό και τους χαρακτήρες, μέχρι τη μουσική, όλα συντελούσαν στην εκπλήρωση των φιλόδοξων δημιουργιών του. Γιατί η φιλοδοξία δεν κρύβεται και ο Χίτσκοκ μόνο αυτήν υπηρετούσε, στο τέλειο στόχευε. Ο Χίτσκοκ ανήκει σε αυτούς που εξάντλησαν κάθε δυνατότητα της κάμερας και όλων των μέσων του κινηματογράφου. Φέρτε στο νου σας οποιαδήποτε ταινία του και θα δείτε πώς συμβάλουν στο τελικό αποτέλεσμα η μουσική, τα κοστούμια, η φωτογραφία, το μοντάζ, ο ήχος… Στον Χίτσκοκ όλα φαίνονται και όλα κρύβονται τέλεια και αυτό τον κάνει ξεχωριστό.
Σκηνοθέτης ετών 23!
Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ γεννήθηκε το 1899 στο Ίστ Εντ του Λονδίνου. Σε ηλικία 23 ετών (!) θα σκηνοθετήσει την πρώτη του ταινία, το φιλμ “Αριθμός 13”. To 1925 θα υπογράψει τη σκηνοθεσία στον “Κήπο των ηδονών” και κάπως έτσι θα ξεκινήσει η καριέρα του. Τη δεκαετία του ’30 θα εργαστεί στη γενέθλια χώρα και με το ξεκίνημα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου θα μετακομίσει στις ΗΠΑ. Οι παραγωγοί των μεγάλων στούντιο του Χόλυγουντ δεν τον εμπιστεύονταν. Το έκανε ο παραγωγός Ντέιβιντ Ο Σέλζνικ προσφέροντας του επταετές συμβόλαιο! Απ’ αυτή τη συνεργασία θα δούμε τη “Ρεβέκκα”. Εργάζεται ασταμάτητα και σχεδόν κάθε χρόνο κάνει και μια ταινία! Με την τριάδα “Δεσμώτης του ιλίγγου”, “Στη σκιά των τεσσάρων γιγάντων”, “Ψυχώ” φτάνει στο ζενίθ της καλλιτεχνικής του επιτυχίας. Ο Χίτσκοκ προτιμούσε πάντα τις ξανθές πρωταγωνίστριες, έκανε σύντομα περάσματα από τις ταινίες του και ήταν η εμμονή στη λεπτομέρεια, στις δυνατότητες της κάμερας που τον έκανε μοναδικό. Πέθανε στις 29 Απριλίου 1980 στο Λος Άντζελες.
Επιμέλεια: Αλέξανδρος Στεργιόπουλος / gazzetta.gr/weekend-journal
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου
Το ialmopia.gr επιτρέπει στον χρήστη να αναρτά τα σχόλια και τις απόψεις του σε επίκαιρα θέματα/συζητήσεις. Τα σχόλια και οι απόψεις αυτές εκφράζουν αποκλειστικά τις προσωπικές θέσεις του εκάστοτε χρήστη και δεν υιοθετούνται από το ialmopia.gr. Σε κάθε περίπτωση, ο χρήστης οφείλει να εκφράζεται με τρόπο ώστε να μην παραβιάζει τους ελληνικούς νόμους. Σε αντίθετη περίπτωση, το ialmopia.gr διατηρεί το δικαίωμα να αποκλείει το χρήστη από την εν λόγω υπηρεσία.
Με εκτίμηση, Η συντακτική ομάδα του ialmopia.gr