Η αφορμή δίδεται από την ποιητική συλλογή της Βάσως Ρουμελή, με τίτλο Το Δάκρυ του Νόστου, όπου ο Ευάγγελος Τσαβδάρης αναλύει τα βαθύτερα νοήματα και τις τεχνικές της βραβευμένης ποιήτριας.
Διαβάστε παρακάτω την εξαιρετική ανάλυση του ποιητή
Πατέρας της σημειωτικής είναι ο Ουμπέρτο Έκο, αλλά για να δούμε ένα πολύ ωραίο ορισμό για την σημειωτική :
Μπορεί να ορίσει αυτά τα υποκείμενα παρά μόνο μέσα στο δικό της θεωρητικό πλαίσιο δηλαδή στο πλαίσιο της σημείωσης.
Τα λόγια του Pierce
Κάθε σκέψη είναι σημείο, συνδυαστεί με το γεγονός, ότι η ζωή είναι μια αλληλουχία σημείων, αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος είναι σημείο· (.) Έτσι, η γλώσσα μου είναι το συνολικό άθροισμα του εαυτού μου.
Το δάκρυ του Νόστου υπό το πρίσμα της Σημειωτικής θεωρίας
Η εικόνα (μορφή) συμβολίζει την λέξη (σημασία)
• Η μορφή και το νόημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μέσα σε κάθε ποίημα.
Πολλές φορές, οι αλληγορίες μας κάνουν να αφηνόμαστε στη μορφή του ποιήματος, ενώ ο απλός καθημερινός λόγος μας ωθεί να εναρμονίσουμε τον στίχο με τα δικά μας βιώματα και να τον κατακτήσουμε προσιτό, και στον αναγνώστη εκείνον που δεν έχει ασχοληθεί με την ποίηση.
• Στην παρούσα ποιητική συλλογή θα συναντήσουμε και τις δύο μορφές (Σουλιώτης: σ.σ. 104 - 108). Τα ποιήματα χαρακτηρίζονται από: απλό και προς τον τίτλο και κλιμακωτά αρχίζει να παίζει κυρίαρχο ρόλο η αλληγορία, και τα αλληλοσυγκρουόμενα μοτίβα.
• Η ψυχή ως πατρίδα, η πατρίδα υπό τη μορφή της οικογένειας κοινωνικής διαμαρτυρίας, ο έρωτας ως θάνατος, και το αντίστροφο.
Γιατί επιλέχθηκε η σημειωτική θεωρία;
Όπως γίνεται αντιληπτό από τον υπότιτλο της παρούσας εισήγησης - προλόγησης, ως στόχο θέτουμε να καταδείξουμε την κάθε λέξη ως δομικού στοιχείου στην παρούσα ποιητική συλλογή
Η Σαλώμη - Ανάλυση
• Πρόκειται για ένα πρότυπο της Σαλώμης ενταγμένο στη σύγχρονη κοινωνία, με ένα στίγμα και στοίχημα συνάμα, να επιβεβαιώνει τις προσδοκίες των μικρών κοινωνιών, απωθώντας « τα θέλω, τα ίσως , τα όνειρα ».
Εδώ η ποιήτρια θα μας πει:
«Μάτωσε η υπομονή καθώς το χάραμα άργησε να 'ρθει»
Αργότερα αποστάζοντας τις εμπειρίες θα μας πει :
«Δεν φοβάμαι το αντίτιμο της οφειλής, δεν φοβάμαι το τίμημα της θυσίας. Την πληρωμή της προδοσίας, ναι, την ΦΟΒΑΜΑΙ» .
Ας δώσουμε βάση στον τρόπο με τον οποίο στοιχίζονται αλληλένδετα οι λέξεις
• Οφειλή ( η οποία πληρώνεται με την θυσία και ως ανταπόδοση έρχεται η προδοσία).
Η μετάβαση των Συρίων
• Πρόκειται για ένα ποίημα με πολλαπλές ερμηνείες που συμπυκνώνονται στην φράση:
«Ποιοι δήμιοι εκτέλεσαν χρησμούς; »
• Η φράση αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως σημαίνον του νοήματος
(Εδώ έχουμε σαφή αναφορά στις ειλημμένες αποφάσεις των ισχυρών )
• Ως συνέπεια
Τους « κοινωνικούς χρησμούς » ( κοινωνικά αποτελέσματα: αλλαγή τόπου, κουλτούρας, κοινωνικών ταυτοτήτων κ.α. )
• Ως σημαινόμενο μπορούν να θεωρηθούν οι στίχοι:
«Κοιτώ βουβή. Ποιον πρέπει να λυπηθώ, ποιον να φοβηθώ, και με ποιον να θυμώσω;»
Πολυσημία και πάλι
Όταν η ποιήτρια διερωτάται ποιον πρέπει να φοβηθεί, και με ποιον να θυμώσει, έχουμε μία σαφή δήλωση των σύγχρονων πολιτικών και κοινωνικών καταστάσεων, των αλλαγών των συμπεριφορών, των ποικίλων εχθρών, είτε οικονομικών είτε κοινωνικών και πολιτισμικών, καθώς και στις μεταλλαγές των συμπεριφορών που αυτά επιφέρουν.
Βασικά στοιχεία Β' κεφαλαίου
Αρκεί να ανιχνεύσουμε τον εισαγωγικό στίχο του δεύτερου κεφαλαίου, για να γευτούμε πολλαπλές παρομοιώσεις και συμβολισμούς .
«Μια λέξη για να ανάψει το λύχνο που θα φωτίσει το δωμάτιο των αναμνήσεων. Σκληρός φρουρός η μνήμη, αδυσώπητος σύντροφος και λυτρωτής μαζί.»
-Συμβολικά το φως (που ίσως ταυτίζεται με την προσδοκία για τον άρρηκτο δεσμό της οικογένειας)
-Αντιφατικά παρουσιάζονται οι αναμνήσεις (Ως σύντροφος, τιμωρός αλλά και λυτρωτής μαζί)
Συνοπτικά δηλαδή:
Η ποιήτρια βάζει στην οικογενειακή εξίσωση ως βασικό στοιχείο τον θάνατο.
Τούτο φανερώνεται άδηλα στο ποίημα «Ακριβέ Πατέρα».
Κορυφώνεται όμως πηγαία στα ποιήματα «Έφυγες νωρίς» και «Ο πίνακας των ματιών σου»
Ποίημα «Ρουμπίνι » (Αφιερωμένο στην κόρη της Μαρία)
• Υπάρχουν πολλά ρητορικά ερωτήματα, τα οποία η ποιήτρια, μέσα από ένα εκστατικό ποιητικό περιβάλλον, δίνει νοηματοδοτικά.
Η γέννηση, ως μία διαδικασία αέναης απογύμνωσης όπου ταυτόχρονα εμπλέκονται το θείο και η υπέροχη φύση , και συναντιούνται η προσδοκία με την πραγματικότητα.
Συγκριτική Ανάλυση «Λιμάνι μάνα μου» και «Ακριβέ Πατέρα»
Λιμάνι μάνα μου
-Στο ποίημα αυτό έχουμε αντάμα να μάχονται η προσδοκία με την τόλμη.
-Ας δούμε τη φράση: «Σ' ένα όστρακο θωρακισμένη, υπόδουλη αλλά συνάμα ελεύθερη»
Έχουμε έναν ύμνο, που παίρνει αφορμή από τη χροιά της φωνής της μητέρας, αλλά ταυτόχρονα μία υπόμνηση στην απαγκίστρωση.
-Θα μας πει η ποιήτρια:
«Αν το στάχυ κλαίει από μια βρεγμένη θέληση, είναι σημείο ακράδαντης αναφοράς»
Ακριβέ Πατέρα
-Στο ποίημα «Ακριβέ Πατέρα» έχουμε ακραιφνώς πολλαπλές εικόνες θανάτου. Η ποιήτρια προσπαθεί να αναιρέσει τις εικόνες αυτές.
-Η σημειολογία που δημιουργείται μοιάζει με ψυχολογική αναπλαισίωση.
-Εδώ η ποιήτρια πραγματικά ελευθερώνεται, ενώ στο ποίημα «Λμάνι μάνα μου» παρατηρούνται παλινωδίες ελευθερίας και υποταγής.
«Με τάιζες μέλι και ρόδα» (Στο σημείο αυτό μία παραίνεση για την πικρία του θανάτου) , «μα μ' άφησες να τα σηκώσω μόνη».
Έπειτα με τεχνικές ισοπέδωσης, η ποιήτρια αποδομεί το σκηνικό, δίνοντας παράλληλα και μία υπόσχεση ότι θα υπάρχει για πάντα μέσα από την φράση:
«Να ενώσεις το κενό με ουράνιο τόξο, να φέρεις πανιά, κοχύλι με τους ήχους σου και φυλαχτό από την άγια σου ψυχή»
Βασικά στοιχεία Γ' κεφαλαίου
Καθώς ατενίζουμε το τρίτο κεφάλαιο βλέπουμε επιρροές από τον Όμηρο με την αντιστροφή σημειολογία. Δηλαδή, έχουμε μία επίκληση της ποιήτριας, όχι προς την μούσα αλλά προς το ερωτικό αντικείμενο, που όμως στο παρόν ποιητικό έργο, ταυτίζεται με τον θάνατο.
Στα ερωτικά ποιήματα βρίσκουμε πολλά κοινά στοιχεία με το ποίημα Ακριβή Πατέρα, η τεχνική της ισοπέδωσης έχει δεσπόζουσα θέση. («Μύρισε Άνοιξη», καταλυτικός ο έρωτας.)
Ο πίνακας των ματιών σου
Θεϊκός ανθρωπομορφισμός: Οι Έλληνες φαντάζονταν τους θεούς τους παρόμοιους με τους ανθρώπους.
Αυτό δε σημαίνει μόνο ότι τους φαντάζονταν με ανθρώπινη μορφή, αλλά και ότι σκέφτονταν, αισθάνονταν, μιλούσαν και ενεργούσαν όπως οι άνθρωποι, σε ανώτερο όμως βαθμό· διαφορετική φαντάζονταν μόνο την τροφή τους και τους θεωρούσαν αθάνατους.
Η κοινωνία τους ήταν αναπαράσταση της ανθρώπινης κοινωνίας της ομηρικής εποχής, που είχε χαρακτήρα πατριαρχικό.
Προσκύνημα στον Πολύτροπο Οδυσσέα μου
Ας σταθούμε στη φράση:« Η σκόνη κολλάει στις σκέψεις»
Πρόκειται για μία επίκληση στα κακώς κείμενα των δυτικοευρωπαϊκών χαρακτήρων των ανθρώπων που χαρακτηρίζονται από μία κινητικότητα και πολύμορφες συμπεριφορές.
Στο τέλος του ποιήματος προτροπή της εξιλέωσης: «»Κλάψε επιτέλους να εξαγνιστείς»
Τσαβδάρης Ευάγγελος
ialmopia.gr
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου
Το ialmopia.gr επιτρέπει στον χρήστη να αναρτά τα σχόλια και τις απόψεις του σε επίκαιρα θέματα/συζητήσεις. Τα σχόλια και οι απόψεις αυτές εκφράζουν αποκλειστικά τις προσωπικές θέσεις του εκάστοτε χρήστη και δεν υιοθετούνται από το ialmopia.gr. Σε κάθε περίπτωση, ο χρήστης οφείλει να εκφράζεται με τρόπο ώστε να μην παραβιάζει τους ελληνικούς νόμους. Σε αντίθετη περίπτωση, το ialmopia.gr διατηρεί το δικαίωμα να αποκλείει το χρήστη από την εν λόγω υπηρεσία.
Με εκτίμηση, Η συντακτική ομάδα του ialmopia.gr