Κου Κλουξ Κλαν: Το χρονικό μιας λευκής φρενοβλάβειας

Μια αναδρομή στην ιστορία της μεγαλύτερης ρατσιστικής οργάνωσης των ΗΠΑ.


Μια κραυγή ακούστηκε στο κτίριο Ντρέξελ. Ένας υπάλληλος έσπευσε να καλέσει την αστυνομία. Ο Ντικ Ρόουλαντ, που μόλις είχε μπει στο ασανσέρ, τράπηκε σε φυγή. Η Σάρα Πέιτζ, χειρίστρια του ανελκυστήρα, ισχυρίστηκε πως ο Ρόουλαντ προσπάθησε να τη βιάσει. Βρισκόμαστε στην Τάλσα του Τεννεσί, το 1921, και το ημερολόγιο δείχνει 30 Μαΐου. Ο Ρόουλαντ ήταν μαύρος, η Σάρα λευκή και η Κου Κλουξ Κλαν είχε περάσει ήδη στη δεύτερο και τρομακτικότερο στάδιό της…

Η ΚΚΚ ιδρύθηκε μεταξύ 1865-66 στο Πουλάσκι του Τεννεσί, από έξι βετεράνους του Εμφυλίου Πολέμου, πρώην μέλη του Στρατού της Συνομοσπονδίας (ιδρύθηκε από τις δουλοκτητικές πολιτείες που αποσχίστηκαν από τις υπόλοιπες). Η ονομασία της προέρχεται από την ελληνική λέξη 'κύκλος' και είχε ως στόχο την ολική επικράτηση των λευκών έναντι όλων των άλλων φυλών.


(

AP Photo)

Παρά τη μετάλλαξη της οργάνωσης ανά τα χρόνια και τις τρεις διαφορετικές της εκδοχές, η Κλαν κατάφερνε πάντα να σκεπάζει τις τρομοκρατικές επιθέσεις, τα λιντσαρίσματα και τις εν ψυχρώ δολοφονίες με την ίδια σημαία – αυτή με τον σταυρό του Χριστιανισμού.

H βασική και πάγια θέση της Κλαν ήταν μία: ο κοινωνικός αποκλεισμός και αφανισμός των μαύρων. Στις περισσότερες φάσεις της ιστορία της η οργάνωση διατηρούσε άριστες σχέσεις με τοπικούς φορείς και την αστυνομία και στις περιόδους που η δημοφιλία της κορυφωνόταν, απειλούσε άμεση απειλή για κάθε ελεύθερη σκέψη, αφού είχε τη δύναμη να την περιορίσει και να την αποκλείσει.


(AP Photo / Jay Reeves)

Σήμερα, αν και αποδυναμωμένη, είναι ενεργή σε 22 από τις 50 πολιτείες της Αμερικής. Καταφύγιό της οι μεγαλύτερες οργανώσεις όπως η 'Unite the Right' που εμφανίστηκε στο Σάρλοτσβιλ. Η σημερινή Κλαν διατηρεί σχέσεις και με τη Χρυσή Αυγή και δεν είναι λίγες οι φορές που την έχει συγχαρεί δημοσίως για τη δράση της στην Ελλάδα.
1η Περίοδος (1866-1871)


(AP Photo)

Η Κλαν, ένα χρόνο μετά τη δημιουργία της, βρήκε στο πρόσωπο του πρώην στρατηγού του Στρατού της Συνομοσπονδίας, Νέιθαν Μπέντφορντ Φόρεστ, τον καθοδηγητή της. Τον έχρισε Grand Wizard,δηλαδή ηγέτη της οργάνωσης, σύμφωνα με την ιεραρχία. Οι δολοφονίες μαύρων ξεκίνησαν ως μοχλός πίεσης σε τοπικούς άρχοντες προκειμένου να κρατήσουν την 'κατώτερη φυλή' μακριά από κάθε πολιτικό δικαίωμα. Στη συνέχεια, το επίσημο καταστατικό μοιράστηκε στα μέλη της Κλαν. Ο απώτερος σκοπός της οργάνωσης ήταν πλέον εμφανής, τόσο στα μέλη της, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Τα μέλη της ήταν καλοί Χριστιανοί και πατριώτες – ιδανικοί αγωγοί του ρατσιστικού ρεύματος της ΚΚΚ.

Το ερωτηματολόγιο που συμπεριλήφθηκε στο καταστατικό δεν άφηνε περιθώρια παρεξήγησης σχετικά με τον χαρακτήρα της οργάνωσης. Εδώ κάποιες από τις ερωτήσεις:

- Είσαι σύμφωνος με την κοινωνική και πολιτική ισότητα με τους νέγρους;

- Είσαι υπέρ μιας κυβέρνησης αποτελούμενη από λευκούς;

- Είσαι υπέρ της διατήρησης των νόμων που ήδη υπάρχουν στον Νότο;

Το 1871 το Κογκρέσο αποφασίζει τη διάλυση της Κλαν και τη σύλληψη των μελών της. Για τα επόμενα χρόνια, η 'Αόρατη Δύναμη' θα δράσει μέσω μικρότερων ρατσιστικών ομάδων χωρίς τη δυναμική και οργάνωση της ΚΚΚ.
2η Περίοδος: H Μετάλλαξη (1905-1925)


 

Ένας φλεγόμενος σταυρός φωτίζει μέσα στη νύχτα τις λευκές στολές με το γιγάντια καπέλα που θυμίζουν φαντάσματα. Σύντομα, αυτή η εικόνα θα στοιχειώσει τις ΗΠΑ. Και αυτός ο φλεγόμενος σταυρός θα γίνει το σήμα κατατεθέν της Κλαν. Δέκα χρόνια αργότερα, η 'Γέννηση Ενός Έθνους' ('Birth of a Nation'), η θρυλική ταινία του Γκρίφιθ, βασισμένη στο βιβλίο του Τόμας Ντίξον τζούνιορ, 'Clansman', ανανεώνει το ενδιαφέρον των λευκών για την οργάνωση.

Ο 'πατέρας' της δεύτερης εποχής είναι ο Γουίλιαμ Τζόσεφ Σίμονς που ενσωμάτωσε στις δράσεις της οργάνωσης δολοφονίες κατά των Εβραίων, καθολικών και κομμουνιστών, εκτός από τις βασικές και ήδη υπάρχουσες από παλαιότερες εποχές επιθέσεις και λιντσαρίσματα κατά μαύρων και πολιτικών προσώπων. Στην κορυφή ενός λόφου στην Τζόρτζια, ένας γιγάντιος σταυρός είχε λουστεί με βενζίνη. Ένα σπίρτο του έβαλε φωτιά και από τα στόματα λευκών ακούγεται σαν μία φωνή: 'Είμαστε οι Ιππότες της Κου Κλουξ Κλαν'.


(Από την ταινία 'Η Γέννηση ενός έθνους' - The Birth of a Nation, 1915)

Κατά τη δεκαετία '20 η ΚΚΚ αριθμούσε πάνω από τέσσερα(!) εκατομμύρια μέλη κι αυτό της έδωσε την ευκαιρία να σχηματίσει μικρότερες ομάδες σε διάφορες περιοχές της χώρας με τα κρούσματα βίας απέναντι σε Εβραίους, κομμουνιστές και καθολικούς να αυξάνονται διαρκώς. Η αστυνομία, που περιορίστηκε σε διακριτική επιτήρηση τα προηγούμενα χρόνια, αποφασίζει να αναλάβει πιο δυναμικό ρόλο. Το 1925, ο Grand Dragon (δεύτερος στην ιεραρχία κάτω από τον Grand Wizard) της Κλαν στην Ιντιάνα, Στέφενσον, κατηγορείται για φόνο και συλλαμβάνεται. Τα μέλη της ΚΚΚ που μέχρι τότε απολάμβαναν την ελευθερία επιθέσεων και δολοφονιών, δίχως καμία επίπτωση, τρομοκρατούνται. Η Κλαν αποδυναμώνεται ξανά, με τους μοναδικούς πυρήνες της να βρίσκονται ενεργοί στον Νότο.
3η Περίοδος: H ΚΚΚ και πάλι στο προσκήνιο (1951-2017)




Παραμονή Χριστουγέννων του 1951 και ο εκτελεστικός διευθυντής του ΝΑΑCP (κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων), Χάρι Τάισον Μουρ και η γυναίκα του βρίσκονται στη Φλόριντα. Μέλη της Κλαν τοποθέτησαν έναν εκρηκτικό μηχανισμό στην οικία τους με αποτέλεσμα να χάσουν και οι δύο τη ζωή τους από την έκρηξη. Η 'Αόρατη Δύναμη', στην τρίτη και τελική της μορφή - μέχρι την επόμενη - αναζωπυρώθηκε.


Η εξαφάνιση της οργάνωσης δεν ήταν ποτέ ολοκληρωτική, αλλά η δράση της είχε περιοριστεί. Ωστόσο με τα κινήματα υπέρ των μαύρων να πληθαίνουν και να αποκτούν μεγαλύτερη δυναμική από την αναμενόμενη, την οδήγησαν και πάλι στο προσκήνιο και συστήθηκε αυταρχικά -για ακόμη μια φορά- ως η μεγαλύτερη ρατσιστική δύναμη που γνώρισε ποτέ η Αμερική.
Mississippi Goddam

'Alabama's gotten me so upset

Tennessee made me lose my rest

And everybody knows about Mississippi goddam'

Μάρτιος του 1964. Μια μαύρη γυναίκα ανεβαίνει στη σκηνή του Carnegie Hall στη Νέα Υόρκη. Πλησιάζει στο πιάνο. Κάθεται. Πατάει τα πρώτα πλήκτρα σε ένα σταθερό ρυθμό. Ο ήχος είναι χαρούμενος, σαν τον ενθουσιασμό στο ξεκίνημα μιας επανάστασης, μα και θλιβερός ταυτόχρονα, όπως όταν φτάνει η ώρα να μετρήσει κανείς τις απώλειές της. ”Το όνομα του τραγουδιού, είναι Mississippi Goddam και εννοώ κάθε του λέξη”, προειδοποιεί το -κατά κύριο λόγο- λευκό της κοινό. Η φωνή της αλλάζει χροιά, γίνεται σκοτεινή, σχεδόν επιθετική. Ο ρυθμός ανεβαίνει, τα ντραμς χτυπούν με δύναμη το τύμπανο κάθε παρευρισκόμενου, ο ήχος τους είναι εκκωφαντικός, σαν την έκρηξη της βόμβας που είχε τοποθετήσει έναν χρόνο νωρίτερα η Κου Κλουξ Κλαν στην αφροαμερικανική εκκλησιά στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα. Τέσσερα κορίτσια, κανένα πάνω από δεκατέσσερα, πέθαναν, 22 ακόμα άνθρωποι τραυματίστηκαν.