Το στοίχημα για μια βιώσιμη ΔΕΥΑ - Άρθρο του Αλέξανδρου Τσίμα

ΦΑΚΕΛΟΣ ΔΕΥΑ Αλμωπίας: Ο λόγος στους αναγνώστες - Αποκλειστικά στο ialmopia.gr

Άρθρο του Αλέξανδρου Τσίμα*

Πριν ξεκινήσουμε την όποια κουβέντα πάνω στο ζήτημα της ΔΕΥΑ Αλμωπίας, είναι πολύ χρήσιμο να αναφερθούμε στη σπουδαιότητα της πρωτοβουλίας της σημερινής διοίκησης της επιχείρησης να φέρει στην επικαιρότητα το τεράστιο θέμα της βιωσιμότητας της, προσφέροντας για πρώτη φορά δημόσια αναλυτική ενημέρωση για τα οικονομικά μεγέθη της αλλά και θέτοντας το πλάνο της για την επιβίωση της σε δημόσια διαβούλευση.

Πέρα από τον όποιο επικοινωνιακό συμβολισμό, η συγκεκριμένη κίνηση φανερώνει και την οριακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η επιχείρηση και η οποία χρόνο με το χρόνο παρουσιάζεται όλο και πιο προβληματική. Όπως και να έχει, οφείλουμε ως πολίτες της Αλμωπίας να φανούμε χρήσιμοι όπως μπορούμε, συνεπικουρώντας την προσπάθεια που γίνεται.

Η βάση της συζήτησης κατά τη διάρκεια της 1^ης Διαβούλευσης της ΔΕΥΑ Αλμωπίας λοιπόν, ήταν η ενδιαφέρουσα Οικονομοτεχνική Μελέτη που συντάχτηκε από την επιχείρηση για το έτος 2016. Εν τάχει, τα κυριότερα σημεία της μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:

• Η επιχείρηση έχει να εισπράξει περίπου 2.200.000 ευρώ από οφειλές καταναλωτών και η ίδια εμφανίζει οφειλές σε προμηθευτές, εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες κλπ. περίπου 3.200.ο00 ευρώ, παρουσιάζει δηλαδή ένα άνοιγμα της τάξης του 1.000.000 ευρώ.

• Με βάση τα έσοδα και τα έξοδα των τελευταίων χρήσεων, αν κάθε χρόνο όλοι οι καταναλωτές πλήρωναν τους λογαριασμούς τους η επιχείρηση θα κάλυπτε όλα τα ετήσια κόστη της. Επειδή όμως η εισπραξιμότητα δεν είναι 100% αλλά γύρω στο 85%, παρουσιάζεται ετήσιο έλλειμμα που διαρκώς συσσωρεύεται.

• Η επιχείρηση δεν χρεώνει τον Δήμο για τη χρήση νερού σε δημοτικά κτήρια, πάρκα, σχολεία κλπ. χρέωση που σύμφωνα με την Οικονομοτεχνική Μελέτη είναι περίπου 150.000 ευρώ.

• Ο Δήμος Αλμωπίας πλήρωνε στη ΔΕΗ κοντά στις 450.000 ευρώ για τις υδρευτικές γεωτρήσεις, ποσό που από το 2017 θα το πληρώνει η ΔΕΥΑ. Δηλαδή, αν αφαιρέσουμε το ποσό από τις χρεώσεις της ΔΕΥΑ προς στο Δήμο όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η επιχείρηση θα κλιθεί να καλύψει ένα πρόσθετο άνοιγμα κάθε χρόνο της τάξης των 300.000 ευρώ περίπου (450.000-150.000).

• Προτείνεται από τη ΔΕΥΑ η αύξηση των τιμολογίων νερού για την πλειοψηφία των Τοπικών Κοινοτήτων (Τ.Κ.) από 42% μέχρι και 175%, ενώ προτείνεται μείωση 10% για ορισμένες Τ.Κ., ενώ σε κάποιες άλλες η χρέωση θα μείνει σχεδόν ίδια. Η αλλαγή στην τιμολόγηση θα οφείλεται στον διαφορετικό τρόπο υδροδότησης των Τ.Κ.. Σαν γενικός κανόνας ισχύει ο παρακάτω:

• Αν υδρεύονται με γεωτρήσεις και έχουν παλιό δίκτυο= αυξήσεις,
• Αν υδρεύονται με πηγές και έχουν νέο δίκτυο = μειώσεις.

Σε αδρές γραμμές αυτή είναι η ουσία της Οικονομοτεχνικής Μελέτης, για να αποκτήσουμε όλοι μια γενική εικόνα για τα δεδομένα και όσα προτείνονται. Οι αυξήσεις γίνονται ουσιαστικά για να καλυφθεί το πρόσθετο ετήσιο άνοιγμα των 300.000 ευρώ περίπου που θα προκύψει ως διαφορά των εισπράξεων για της δημοτικές παροχές από την υποχρέωση της ΔΕΥΑ να πληρώνει το ρεύμα για τις υδρευτικές γεωτρήσεις.

Ας δούμε βήμα βήμα τι διαφορετικό, κατά προσωπική μου εκτίμηση, θα μπορούσε να παρουσιάσει η συγκεκριμένη μελέτη, ποιες παραλείψεις υπάρχουν και σε ποια διαφορετικά συμπεράσματα θα μπορούσε να καταλήξει.

1.     Πρόταση για αναλογική χρέωση των καταναλωτών χωρίς να συνυπολογίζεται αρνητικά η παλαιότητα του δικτύου

Η πρόταση της ΔΕΥΑ, προσπαθεί να αποδώσει αναλογικά τα όποια κόστη της επιχείρησης προς τις Τ.Κ. ανάλογα με το αν υδροδοτούνται από γεώτρηση ή πηγές, από τον αριθμό των βλαβών που παρουσιάζουν μέσα στη χρονιά και από το αν υπάρχουν τοποθετημένα υδρόμετρα ή όχι.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα χωριά τα οποία έχουν νέα δίκτυα ύδρευσης και ως εκ τούτου:

1)  απολαμβάνουν υψηλότερης ποιότητας νερό,

2)  δεν υφίστανται διαρκείς οχλήσεις από διακοπές της υδροδότησης λόγω βλαβών και

3)   διατηρούν ικανοποιητική πίεση δικτύου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους,

θα δουν τα τιμολόγια τους να μειώνονται έναντι αυτών που δεν είχαν τη τύχη να έχει αντικατασταθεί το δίκτυο τους.

Για το λόγο αυτό, θα ήταν σκόπιμο στις παραμέτρους τιμολόγησης, να ενταχθεί και η παλαιότητα του δικτύου ως συντελεστής μειωμένης βαρύτητας, ώστε σε Τ.Κ. που παρουσιάζουν πεπαλαιωμένο δίκτυο να μην εκτιναχθούν οι λογαριασμοί των καταναλωτών, αναλογιζόμενοι πως η ΔΕΥΑ είναι λογικό να μην αποδίδει τις καλύτερες υπηρεσίες προς τους συγκεκριμένους καταναλωτές.

2.   Δεν υπολογίζονται οι διαρροές των δικτύων

Ένας από τους σπουδαιότερους δείκτες που παρουσιάζουν την κατάσταση των δικτύων αλλά και την ενεργειακή σπατάλη των γεωτρήσεων, είναι ο δείκτης απωλειών σε κάθε υδρευτικό συγκρότημα. Η σπατάλη νερού, δεν συμβαίνει μόνο από τους καταναλωτές οι οποίοι μπορεί να κάνουν χρήση του πόσιμου νερού για χρήσεις όπως η άρδευση κ.α., αλλά – κυρίως – λόγω της παλαιότητας των δικτύων και της κακής υδραυλικής τους απόδοσης.  

Είναι χαρακτηριστικό πως, με βάση τη βιβλιογραφία, οι απώλειες σε δίκτυα σαν αυτά που υπάρχουν στις περισσότερες Τ.Κ. του Δήμου μας, δηλαδή σε περιοχές με παλιούς κύριους αγωγούς, σε κακή κατάσταση, περιοχές με ελλιπή μέτρηση της κατανάλωσης και χωρίς έλεγχο διαρροών είναι 35% - 55% (Α. Παντοκράτορας, Υδρεύσεις Πόλεων, Τόμος Ι)!

Θα ήταν χρήσιμο λοιπόν, να υπάρχουν μετρήσεις στους οικισμούς που είναι τοποθετημένα υδρόμετρα, ώστε να δούμε τη διαφορά ανάμεσα στις εισροές και τις εκροές του δικτύου και αναλόγως να υπάρξουν διορθωτικά μέτρα.

3.   Δεν υπάρχει πρόβλεψη για βελτίωση της υδραυλικής συμπεριφοράς των δικτύων μέσω μελετών

Μετά από σχεδόν 20 χρόνια λειτουργίας της ΔΕΥΑ (Αριδαίας και Εξαπλατάνου μέχρι το 2010, Αλμωπίας έπειτα μέχρι και σήμερα), δεν υπάρχει σαφής απογραφή του σπουδαιότερου περιουσιακού στοιχείου της επιχείρησης, που δεν είναι άλλο από τα δίκτυα της.

Μιλάμε στην πλειοψηφία τους για δίκτυα πολλών ετών, από υλικά που πλέον δεν χρησιμοποιούνται, με διαμέτρους αγωγών που πλέον δεν επιλέγονται, που έχουν υποστεί επεκτάσεις χωρίς κάποια υδραυλική ανάλυση και παρουσιάζουν όπως συμπεραίνουμε εύκολα δυσλειτουργίες (συχνές βλάβες, πτώσεις πίεσης κλπ.).

Ως εκ τούτου, θα ήταν σκόπιμο να υπάρξει ένας σχεδιασμός από τη ΔΕΥΑ που να περιλαμβάνει έστω μια δειλή ανά έτος προσπάθεια υποστήριξης της επιχείρησης σε επιστημονικό και μελετητικό επίπεδο, κίνηση που θα έδινε τα εξής αποτελέσματα:

Α. Απογραφή των υφιστάμενων δικτύων που παρουσιάζουν μεγάλα προβλήματα.

Β. Υδραυλική προσομοίωση των δικτύων, η οποία θα αποκαλύψει τα τρωτά τους σημεία και ανάλογα με το μέγεθος τους θα προταθούν παρεμβάσεις βελτιστοποίησης τους, όπως για παράδειγμα η τοποθέτηση βαλβίδων σε συγκεκριμένα σημεία, η μερική αντικατάσταση ενός τομέα του δικτύου ή και η ολική του αντικατάσταση σε περιπτώσεις που άλλες επεμβάσεις δεν θα δώσουν σημαντική βελτίωση.

Γ. Μελέτες αντικατάστασης δικτύων τα οποία δεν επιδέχονται βελτιώσεων, ώστε να υπάρξει μελετητική ωριμότητα σε περίπτωση που εντοπιστούν τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Δ. Σταδιακή μείωση του τεχνικού κόστους για επιδιόρθωση βλαβών και διοχέτευση των οικονομικών και ανθρώπινων πόρων της ΔΕΥΑ σε άλλες μελέτες, εργασίες κλπ. χρήσιμες για την επιχείρηση.

Συμπεράσματα - Προτάσεις

•  Όποιες αυξήσεις υπάρξουν, να έχουν ως αντικείμενο τη βιωσιμότητα της ΔΕΥΑ αλλά και τη βελτίωση των υπηρεσιών της προς τους πολίτες. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να ορίσει ως βασική της αρχή, σε ετήσια βάση, να εντάξει εργασίες και μελέτες για την προσομοίωση των υφιστάμενων δικτύων των οικισμών καθώς και για τη χάραξη νέων, ώστε σε έναν ορίζοντα 10 ετών η επιχείρηση να είναι σε θέση να προβάλει αναπτυξιακό χαρακτήρα, όπως πράττουν άλλεςΔΕΥΑ ανά τη χώρα. Προτεραιότητα θα μπορούσε να δοθεί σε δίκτυα οικισμών με πολλές βλάβες.

• Οι σκέψεις για αναλογική τιμολόγηση είναι σωστές. Πέρα από τους παράγοντες που καθορίζουν την αναλογικότητα όπως τους έθεσε η επιχείρηση όμως, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη αρνητικά στην τιμολόγηση κάθε Τ.Κ. και η παλαιότητα του δικτύου, για να μην υπάρξουν αδικίες.

• Εκτός από την αύξηση των εσόδων της επιχείρησης μέσω της τιμολόγησης, θα πρέπει να τεθεί σαν κυρίαρχος στόχος η μείωση του τεχνικού κόστους για βλάβες, μέσα από παρεμβάσεις που θα οριστούν από την υδραυλική ανάλυση για τη βελτιστοποίηση των δικτύων που παρουσιάζουν συχνές και/ή κοστοβόρες βλάβες (ρύθμιση μοντέλου).

• Μέχρι να τοποθετηθούν υδρόμετρα σε όλες τις δημοτικές παροχές, οπότε και ο Δήμος θα πληρώνει με βάση πραγματικά δεδομένα, ο κατ’ εκτίμηση όγκος νερού που θα χρεώνεται θα μπορούσε να είναι αυξημένος σε σχέση με την αρχική πρόταση που τίθεται στην Οικονομικοτεχνική Μελέτη της ΔΕΥΑ, ώστε να μην υπάρξει από τη φετινή χρονιά αυτό το μεγάλο οικονομικό άνοιγμα της τάξης των 300.000 ευρώ.

• Η ΔΕΥΑ θα ήταν χρήσιμο να ακολουθήσει την τακτική που έχει υιοθετήσει η ΔΕΗ αναφορικά με τους καλοπληρωτές της. Έκπτωση δηλαδή 10% - 15% σε κάθε καταναλωτή που είναι τυπικός απέναντι στην επιχείρηση. Ας μην παραβλέπουμε επίσης πως, μεγάλες αυξήσεις, θα μειώσουν αντίστοιχα την εισπραξιμότητα.

• Οργάνωση ανοιχτών λαϊκών συνελεύσεων από τη ΔΕΥΑ σε κάθε Τ.Κ., εξωστρέφεια, διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες ώστε οι πολίτες να γίνουν ταυτόχρονα συνδιαμορφωτές και κοινωνοί του οράματος που η επιχείρηση καταστρώνει για τη βιωσιμότητα της. Αν οι πολίτες της Αλμωπίας δεν πειστούν πως έχει εκπονηθεί ένα πλάνο και έχει τεθεί ένας χρονικός ορίζοντας για τη δημιουργία αναπτυξιακών προοπτικών για την επιχείρηση και παράλληλα, πως η πολιτική της τιμολόγησης είναι δίκαιη και θα επιφέρει σταδιακή αναβάθμιση των παρεχόμενων προς αυτούς υπηρεσιών, θα είναι πολύ δύσκολο άμεσα οι πολίτες να ανταποκριθούν στις όποιες επιβαρύνσεις.  

Αντί Επιλόγου

«Κάθε λέξη κι από 'να χελιδόνι

για να σου φέρνει την άνοιξη μέσα στο θέρος» είπε

Και πολλά τα λιόδεντρα

που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως

κι ελαφρό ν' απλώνεται στον ύπνο σου

και πολλά τα τζιτζίκια

που να μην τα νιώθεις

όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου

αλλά λίγο το νερό

για να το 'χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του

Οδυσσέας Ελύτης, Το Άξιον Εστί, Η Γένεσις

*Ο Αλέξανδρος Τσίμας είναι Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός

ialmopia.gr