Ανεξερεύνητο «διαμάντι» η πλούσια θρησκευτική και ιστορική κληρονομιά της Αλμωπίας [ΕΙΚΟΝΕΣ]

Ένας πραγματικός πολιτιστικός θησαυρός που το τελευταίο διάστημα έλκει όλο και περισσότερους επισκέπτες, βρίσκεται στην περιοχή του Δήμου Αλμωπίας. Ιστορικές εκκλησίες και μονές και άλλοι βυζαντινοί χώροι, το λαογραφικό μουσείο που βρίσκεται στην περιοχή των λουτρών και το μουσείο φυσικής ιστορίας στην Αριδαία, περιμένουν να τα ανακαλύψετε και υπόσχονται να μην αφήσουν κανέναν ασυγκίνητο, ενώ μπορούν να συνδυαστούν άνετα τουριστικά, με το «κυρίως πιάτο» της περιοχής, τα ιαματικά λουτρά του Πόζαρ.

Ο δήμος, τα τελευταία χρόνια υλοποιεί το Έργο «Living history, Living nature» (με ακρωνύμιο “Lhi-Lna”), το οποίο χρηματοδοτείται απο το πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας «Ελλάδα – πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας 2007-2013», προκειμένου να αναδείξει την ιστορική και φυσική κληρονομιά της περιοχής, χρησιμοποιώντας και ψηφιακά μέσα, με αποτέλεσμα να έχουν δημιουργηθεί πρωτότυπες ψηφιακές εφαρμογές, αλλά και διαδικτυακές σελίδες εύκολα προσβάσιμες στο κοινό. Σε πολλές περιπτώσεις γίνονται μελέτες για την αποκατάσταση μνημείων και σε συνδυασμό με την πληρέστερη ενημέρωση του κοινού, η τοπική κοινωνία ευελπιστεί τα σημεία ενδιαφέροντος αυτά να αποτελέσουν έναν σημαντικό πόλο έλξης, τόσο Ελλήνων, όσο και ξένων επισκεπτών.

Σας παρουσιάζουμε πιο κάτω, μερικά από τα μνημεία αυτά, που παρουσιάστηκαν πρόσφατα σε δημοσιογράφους, στο πλαίσιο του προγράμματος “Lhi-Lna II” το οποίο είναι σε εξέλιξη.



Ρεπορτάζ: Αλέξης Αλεξιάδης

Άγιος Ιωάννης στο Λουτράκι



Ο θρησκευτικός τουρισμός στη χώρα μας, αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, γεγονός που τον καθιστά μια ενδιαφέρουσα μορφή εναλλακτικού τουρισμού, ειδικά για την Αλμωπία.

Μια από τις χαρακτηριστικές και πιο παλιές εκκλησίες της περιοχής, είναι ο Άγιος Ιωάννης, που βρίσκεται λίγο έξω από το Λουτράκι, μνημείο που έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενο. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με υπερώο και χαγιάτι.

 

Αν και έχει υποστεί νεότερες μετασκευές, όπως η κατεδάφιση του πυργοειδούς καμπαναριού, εσωτερικά έχει διατηρηθεί η αρχική εικόνα του μνημείου, ο βόρειος και ο νότιος τοίχος και τα δύο επιστήλια των κιονοστοιχιών, που είναι κατάγραφα με τοιχογραφίες των τελευταίων δεκαετιών του περασμένου αιώνα.



 

Χαρακτηριστική είναι η αφθονία των ηχητικών αγγείων σε όλο το μήκος των πλαγίων τοίχων. Το τέμπλο διασώζει αξιόλογο γραπτό και γλυπτό φυσιοκρατικό διάκοσμο. Σύμφωνα με την παράδοση η ανέγερση του ναού τοποθετείται περίπου στο 1800 και τα περισσότερα στοιχεία υποδηλώνουν μια εποχή γύρω στα μέσα του 19ου αι.



 

Οι τοιχογραφίες δεν είναι σε καλή κατάσταση, έχουν υποστεί φθορές από τον χρόνο αλλά και από άτομα που σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων και φορέων της περιοχής συνήθιζαν να σκάβουν τους τοίχους των εκκλησιών για να βρουν λίρες. Σε κακή κατάσταση βρίσκεται και ο γυναικωνίτης (πάτωμα, κάγκελα, σκάλες).

Μετά από την ερήμωση του Άνω Λουτρακίου ο ναός δεν είναι ενεργό κομμάτι της καθημερινότητας των ντόπιων αλλά έχει σημαίνων χαρακτήρα για την τοπική ταυτότητα της περιοχής και ιδιαίτερα για όσους κατάγονται από τον οικισμό.

Ο Άγιος Δημήτριος στο Αετοχώρι



 

Λίγα μέτρα μακριά από την πλατεία του παραδοσιακού οικισμού στο Αετοχώρι (περίπου 20χλμ από την Αριδαία, στους πρόποδες του όρους Πίνοβο) , βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Δημητρίου . Ο ναός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με υπερώο και χρονολογείται με βάση επιγραφή στο 1842, ενώ μια δεύτερη επιγραφή μας πληροφορεί ότι η τοιχογράφησή του έγινε το 1866, από οικογένεια λαϊκών ζωγράφων προερχόμενων από το χωριό Κρούσοβο, όπως άλλωστε και η αγιογράφηση των περισσότερων εκκλησιών της Άνω Αλμωπίας εκείνη την εποχή.

 

Ο ναός έχει δύο εισόδους, η στέγη του είναι δίρριχτη καλυμμένη με σχιστολιθικές πλάκες, ενώ το κωδωνοστάσιο βρίσκεται εξωτερικά του ναού. Το τέμπλο του φιλοξενεί ξυλόγλυπτα βημόθυρα της Ωραίας Πύλης και τον Εσταυρωμένο, στον υπόλοιπο ναό βρίσκουμε τοιχογραφίες σε μεγάλη έκταση και τέλος, στη στέγη μπορεί κανείς να δει ακόμη και σημάδια από βλήματα.



 

Η φθορά από το πέρασμα του χρόνου είναι εμφανής σε όλον τον ναό και γίνονται προσπάθειες για παρεμβάσεις και αποκατάσταση του. Ωστόσο οι κάτοικοι του χωριού τον θεωρούν στολίδι για τον τόπο τους και κάθε Σάββατο γίνεται κανονικά λειτουργία από τον ιερέα της Νότιας.

Ο Άγιος Δημήτριος στην Ξιφιανή



Ο ναός του Αγίου Δημητρίου στο λόφο της Ξιφιανής ιδρύθηκε, όπως μας πληροφορεί επιγραφή την περίοδο 1857-1858, στον αρχιτεκτονικό τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με χαγιάτι, νάρθηκα και εξωτερικά ανοικτή στοά στη νότια πλευρά της.

 

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία του ναού είναι η δίρριχτη στέγη του, καλυμμένη με σχιστολιθικές πλάκες, η οποία ανακαινίστηκε πρόσφατα με κινητοποίηση των ανθρώπων της περιοχής. Στο εσωτερικό του ναού ξεχωρίζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο και ο γυναικωνίτης, ο οποίος όπως συνηθίζεται στις εκκλησίες της Πέλλας βρίσκεται στο δυτικό μέρος του ναού, ενώ οι τοιχογραφίες του ναού απεικονίζουν τον Χριστό (κόγχη προθέσεως), την Πλατυτέρα (κόγχη του ιερού) και σειρά από αγίους.



Τέλος, το κωδωνοστάσιο αποτελεί ξεχωριστό κτίσμα στον εξωτερικό χώρο του ναού (ΝΑ) και χρονολογείται το 1919, όπως αναγράφεται και στην επιγραφή και όπως λέγεται, στη διάρκεια της κατασκευής του, σκοτώθηκαν 2 εργάτες, στην μνήμη των οποίων σε σημεία της κατασκευής, τοποθετήθηκαν 2 μικρά προσωπεία.





 

Για την συντήρηση του ναού, οι ντόπιοι εργάστηκαν πολλές φορές στο παρελθόν, έχοντας αποκαταστήσει με πέτρα και ξύλο τόσο την πέτρινη σκεπή όσο και τον προαύλιο χώρο και για αυτόν τον λόγο βρίσκεται σε αρκετά καλή κατάσταση και τελούνται λειτουργίες κανονικά.





Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ



Η Μονή Αρχαγγέλου αποτελεί ένα από τα πιο καλά διατηρημένα ιστορικά μνημεία της Αλμωπίας, με την ίδρυσή να χρονολογείται στα τέλη του 18ου – αρχές 19ου αιώνα. Σε αυτήν οφείλει το όνομά του το χωριό Αρχάγγελος που βρίσκεται σε απόσταση λίγων λεπτών από τη μονή (το παλιό του όνομα ήταν Όσσιανη).

 

Είναι αφιερωμένη στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, ενώ λέγεται ότι τα πρώτα χρόνια ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Επίσης, σύμφωνα με παραδόσεις, το μοναστήρι είναι χτισμένο πάνω σε αρχαίο ιερό, πιθανότατα των ρωμαϊκών χρόνων, αφιερωμένο στη Θεά Άρτεμη. Η μονή είναι περιτριγυρισμένη από πλούσιο φυσικό περιβάλλον, με πολλά είδη δέντρων, λιμνούλες και μικροκαταρράκτες.



 

Το μοναστήρι, που λόγω της σπουδαιότητάς του έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, λέγεται ότι χρησίμευσε ως καταφύγιο και ορμητήριο οπλαρχηγών κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα και στον χώρο του φιλοξενούνται τα ιερά λείψανα επιφανών μαρτύρων και αγίων της εκκλησίας, καθώς και η γνωστή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.



 

Η μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι τρίκλιτη βασιλική και εσωτερικά ο ναός είναι κατάγραφος με εντυπωσιακές αλλά και μοναδικές τοιχογραφίες που χρονολογούνται στο σύνολό τους το 1888, βάσει επιγραφών, ενώ εντυπωσιακό είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο που χρονολογείται το 1860.



 

Τα πανηγύρια της μονής λαμβάνουν χώρα στις 6 Σεπτέμβρη και στις 8 Νοέμβρη (Πανηγύρι Αρχαγγέλου Μιχαήλ). Στο πρώτο παρατίθεται γεύμα και συρρέει πλήθος κόσμου μεταξύ των οποίων και τοπικοί παράγοντες. Σε συνδυασμό με τον παραδοσιακό οικισμό του Αρχαγγέλου αλλά και τα φυσικά και ιστορικά μνημεία της βόρειο-ανατολικής Αλμωπίας η επίσκεψη στην περιοχή αποτελεί μια από τις πιο ξεχωριστές εκδρομικές εμπειρίες. Το χωριό έχει γύρω στους 700 μόνιμους κατοίκους, έχει σχολείο και αγροτικό ιατρείο και είναι γνωστό για τα κεράσια και τις πατάτες του.



Το λαογραφικό μουσείο στο Λουτράκι







Ένα από τα σημεία που αξίζει κάποιος να επισκεφτεί, είναι το Λαογραφικό Μουσείο το οποίο στεγάζεται σήμερα σε ένα πανέμορφο, καινούργιο πέτρινο οίκημα, δίπλα από το ποτάμι των Λουτρών στο Πόζαρ.



 

Φιλοξενεί μια πλούσια λαογραφική συλλογή που περιλαμβάνει πλήθος από εκθέματα λαογραφικού ενδιαφέροντος, όπως αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν παλαιότερα οι κάτοικοι της περιοχής, παλιές ζυγαριές, σίδερα σιδερώματος, σκεύη, εργαλεία, καθώς και αντικείμενα από την εποχή του Β` παγκοσμίου πολέμου που βρέθηκαν στην περιοχή και η οποία αποτελούσε το επίκεντρο μαχών.



Το μουσείο Φυσικής Ιστορίας στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό



Ένα από τα λίγα κτίρια στην Αριδαία που τραβούν την προσοχή και τα βλέμματα των επισκεπτών, είναι αυτό του παλαιού σιδηροδρομικού σταθμού. Το κτίριο, έχει μια μεγάλη πινακίδα που γράφει ακόμη «Αρδέα», όπως ήταν μια από τις παλαιότερες ονομασίες της πόλης και από το 2002 φιλοξενεί το τοπικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
 

Κτίστηκε στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, όταν οι σύμμαχοι της Entente κατασκεύασαν στη Μακεδονία γραμμές στενού πλάτους 1,60μ. Decauville (από το όνομα του Γάλλου εφευρέτη μηχανικού Paul Decauville / 1846-1922), για την εξυπηρέτηση των αναγκών τους. Σήμερα έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, καθώς πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα κτίρια σταθμών Decauville και από τα ελάχιστα μνημεία που μαρτυρούν την ακτινοβολία της Ελληνικής Κοινότητας στην πρόσφατη απελευθερωτική περίοδο.

 

Το μουσείο φιλοξενεί μια ποικιλία εκθεμάτων, από παλαιοντολογικά ευρήματα μέχρι έργα τέχνης εμπνευσμένα από την φυσική και πολιτισμική κληρονομιά της Αλμωπίας. Περιλαμβάνει επίσης το τμήμα του περιβάλλοντος όπου ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί λεπτομερώς σχετικά με τη πλούσια χλωρίδα των βουνών της Πέλλας, το τμήμα παλαιοντολογίας όπου εκτίθενται ευρήματα από τα σπήλαια των Λουτρών Λουτρακίου όπως οστά από την αρκούδα του Σπηλαιοβάραθρου, Ursus Speleaus καθώς και απολιθώματα φυτικών και ζωικών οργανισμών.

Το κάστρο της Χρυσής



Ένα από τα σημαντικά μνημεία της περιοχής, που αποδεικνύει και την σπουδαιότητα της στο πέρασμα του χρόνου, είναι το κάστρο της Χρυσής, το οποίο ταυτίζεται με την πόλη Μογλενά, έδρα του ομώνυμου βυζαντινού θέματος αλλά και επισκοπής από τον 11ο τουλάχιστον αιώνα.

 

Το κάστρο χρονολογείται στον 10-12ο αι., αλλά είναι πιθανόν η χάραξη και οικοδόμησή του να τοποθετείται σε παλαιότερους χρόνους. Η νότια και νοτιοανατολική πλευρά του διατηρούνται καλύτερα, αν και ανιχνεύεται ολόκληρη η περίμετρός του.

Ο οικισμός στο εσωτερικό καταλάμβανε έκταση 40 στρεμμάτων περίπου, φαίνεται όμως ότι εκτεινόταν και εξωτερικά στα ανατολικά του. Εντός των τειχών έχει ανασκαφεί τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα.



 

Η πρόσβαση στο μνημείο είναι ομαλή αλλά η σήμανση είναι ελλιπής. Σώζονται σε ύψος πάνω από 7 μ δύο ελλειψοειδείς, ένας στρογγυλός και ένας τετράγωνος πύργος, καθώς και η εσοχή της πύλης.

Ο επισκέπτης τέλος, θα θαυμάσει την εντυπωσιακή θέα από το κάστρο, από το οποίο μπορεί να δει κανείς μια τεράστια έκταση στα 4 σημεία του ορίζοντα, από τον Αλμωπαίο ποταμό δίπλα ακριβώς, μέχρι τον Βόρα.



 

Από τις τοπικές αρχές γίνεται προσπάθεια να συνταχθούν μελέτες για την ανάδειξη του χώρου, προκειμένου κάποια στιγμή να ολοκληρωθούν οι ανασκαφές και να γίνει όσο το δυνατόν καλύτερη αποκατάσταση των τειχών.




Δείτε μερικές ακόμη φωτογραφίες από τα μνημεία αυτά που αξίζει να επισκεφτείτε στην Αλμωπία:

πηγη: press724.gr