Απόψεις του Συλλόγου Μηχανικών Αλμωπίας σχετικά με τα σχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων για καθορισμό μορφολογικών κανόνων δόμησης στο Δήμο Αλμωπίας

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ 1

«Καθορισμός μορφολογικών κανόνων δόμησης και αρχιτεκτονικής σε τμήματα τεσσάρων αξιόλογων οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων της Π.Ε. Πέλλας που χαρακτηρίζονται ως παραδοσιακά και τροποποίηση των μορφολογικών κανόνων δόμησης και αρχιτεκτονικής στους ήδη χαρακτηρισμένους ως παραδοσιακούς οικισμούς της Π.Ε. Πέλλας, στις περιοχές εντός και εκτός οικισμών»

Η θέσπιση μορφολογικών κανόνων στους οικισμούς είναι αναγκαία ώστε να μεταφερθεί η καταγεγραμμένη, δομημένη και απειλούμενη αρχιτεκτονική κληρονομιά σε ‘ένα μέλλον αειφόρο και κυρίως με αναπτυξιακές προοπτικές. Η αρχιτεκτονική κληρονομιά αποτελεί δημόσιο αγαθό και πρέπει να τυγχάνει αντίστοιχη αντιμετώπιση. Η προσπάθεια λοιπόν που γίνεται σήμερα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση της οργανωμένης ως προς την ουσία της, δόμηση, το αποτέλεσμά της δε, πρέπει να αντιμετωπιστεί ως εργαλείο ανάπτυξης για την περιοχή και όχι σαν μια ευκαιρία εκπόνησης νέων μελετών. 

Με γνώμονα την ανάγκη του τόπου μας να περιορίσει τη γεωγραφική του απομόνωση προσελκύοντας τουρισμό μέσω της ανάδειξης της φυσιογνωμίας του, παραθέτουμε τις απόψεις μας σχετικά με το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος 1 ως προς το τμήμα που αφορά στο Δήμο Αλμωπίας.

• Αναφορικά με τους ήδη χαρακτηρισμένους ως παραδοσιακούς οικισμούς από το 1992, Αρχάγγελο, Λαγκαδιά, Περίκλεια, Νότια και Αετοχώρι:

1. Οι οικισμοί αυτοί μαζί με τον οικισμό Τριών Ελάτων ο οποίος δε συμπεριλαμβάνεται στη μελέτη που παραδόθηκε, αποτελούν ενιαίο σύνολο τόσο φυσιογνωμικά όσο και λειτουργικά. Καταλαμβάνουν γεωγραφικά, το ανατολικό, ορεινό τμήμα της επαρχίας Αλμωπίας. Η αποσπασματική αντιμετώπιση του κάθε οικισμού, αν και οι μορφολογικοί κανόνες που προτείνονται είναι ακριβώς ίδιοι, μας δημιουργεί πολλά ερωτηματικά ως προς τα κριτήρια καθορισμού της περιοχής μελέτης γύρω από τους οικισμούς. Με ποια κριτήρια για παράδειγμα, διαχωρίστηκε η περιοχή μελέτης εκτός οικισμών Νότιας και Περίκλειας; Τι προσδοκούμε από τη διακοπτόμενη μορφολογική υπό κανόνες δόμηση;

Θεωρούμε επιβεβλημένη την ενιαία μελέτη της περιοχής εκτός κι αν υπάρχουν κάποιοι ιδιαίτεροι λόγοι τους οποίους παρακαλούμε να μας αναλύσετε.

2. Οι περιοχές εντός των οριοθετημένων οικισμών αντιμετωπίζονται φυσιογνωμικά ως μία ενιαία ενότητα, με ενιαία ιστορικά, κοινωνικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά. Είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ισχύει αν λάβει κανείς υπόψη πόσοι διαφορετικοί λαοί πέρασαν από την περιοχή τον τελευταίο αιώνα και πόσες καταστροφές υπέστησαν οι οικισμοί αυτοί από πολέμους και τον εμφύλιο. Και μόνο η αυξομείωση και οι μετακινήσεις των πληθυσμών κατά την πάροδο των χρόνων, δημιουργεί ιστορικές ενότητες. Σε κάποιους οικισμούς οι ιστορικές ενότητες είναι εμφανέστατες εκτός κι αν ο παρατηρητής είναι απομακρυσμένος και τα συμπεράσματά του προέρχονται από δορυφορικές αποτυπώσεις.

Θεωρούμε επιβεβλημένη την αναγνώριση ενοτήτων και την εκ νέου ζωνοποίηση των οικισμών.

3. Στους οικισμούς, οι οποίοι όπως προαναφέρθηκε έχουν καθορισμένους κανόνες δόμησης από το 1992 και οι οποίοι δεν τροποποιούνται επί της ουσίας με την παρούσα πρόταση, είναι εμφανής η ολική παρέκκλιση των κανόνων στο σύνολο σχεδόν της νεότερης δόμησης. Το γεγονός αυτό δημιουργεί την ανάγκη θέσπισης εκ νέου, ελεγκτικού μηχανισμού αλλά πρωτίστως απαιτεί τη συναίνεση και ευαισθητοποίηση των κατοίκων των οποίων τα κριτήρια διαβίωσης στους ορεινούς αυτούς οικισμούς, μπορεί να είναι τελείως διαφορετικά από τα επιστημονικά πορίσματα. Άλλωστε οι οικισμοί είναι χτισμένοι από ανθρώπους για ανθρώπους και σε δεύτερο επίπεδο μπορούν να αποτελέσουν πρόσοδο από την ενδεχόμενη τουριστικοί ανάπτυξη. 

4. Ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στον οικισμό Τριών Ελάτων, ο οποίος επαναλαμβάνουμε, αγνοήθηκε παντελώς στην παρούσα μελέτη και πρόταση. Ο οικισμός είναι: 1) χαρακτηρισμένο μαρτυρικό χωριό 2) αδόμητος 3)υπάρχουν εμφανή ερείπια του ιστορικού του κέντρου προστατευόμενα από την εφορία Νεοτέρων Μνημείων και το βασικότερο 4) υπάρχει πρόθεση των ιδιοκτητών των οικοπέδων, η οποία εκφράζεται μέσω του συλλόγου τους, για αναβίωση του χωριού.
Θεωρούμε επιβεβλημένη τη μελέτη του προαναφερόμενου οικισμού, με γνώμονα τη δημιουργία παραδοσιακού οικισμού όπου θα μπορούν να εξαντληθούν οι μορφολογικοί κανόνες χωρίς τους άμεσους περιορισμούς του δομημένου περιβάλλοντος.

• Αναφορικά με την πρόταση χαρακτηρισμού του οικισμού των Προμάχων ως παραδοσιακού, προτείνουμε:
1. την αναγνώριση του κέντρου και περιμετρικά αυτού σε ζώνη όχι μεγαλύτερη των 200μ ως ιστορική και λειτουργική ενότητα, με χαρακτηριστικά πολύ πυκνής δόμησης που προήλθε ως αμυντικό αποτέλεσμα επιθέσεων, το χαρακτηρισμό της ως παραδοσιακή και επιπλέον να δοθούν ιδιαίτεροι όροι δόμησης που να συνάδουν με το χαρακτήρα της.
2. την αναγνώριση του υπόλοιπου δομημένου οικισμού ως μεταγενέστερα δομημένη ενότητα και να χαρακτηριστεί ως αξιόλογη.
3. να διερευνηθεί εκ νέου η επέκταση της περιοχής μελέτης και ιδιαίτερα της εκτός οικισμού ζώνης ώστε να ενοποιηθεί με την αντίστοιχη περιοχή μελέτης του οικισμού Α. Γαρεφίου.

• Αναφορικά με την πρόταση χαρακτηρισμού του οικισμού των Σαρακηνών ως παραδοσιακού:
1. θα θέλαμε να σας καταθέσουμε την εμπειρία μας σχετικά με την οικοδομησιμότητα του οικισμού. Ο οικισμός των Σαρακηνών διασχίζεται από το δρόμο που ενώνει τα Λουτρά και την Αλμωπία με το χιονοδρομικό κέντρο του Καϊμακτσαλάν, συνεπώς κάθε προσπάθεια αναβάθμισης του οικισμού κρίνεται εκ προοιμίου θετική. Η ιδιαιτερότητα του οικισμού είναι τα σημεία θέασης προς τον κάμπο της Αλμωπίας από υψόμετρο 550μ. Αυτήν την ιδιαιτερότητα θέλουν να εκμεταλλευτούν όσοι αποφασίζουν να χτίσουν το σπίτι τους στον οικισμό γι αυτό και απαιτούν μεγάλα ανοίγματα. Συνταιριάζοντας τα παραπάνω προτείνουμε να μειωθεί η ζώνη προστασίας Α και να καταλαμβάνει την έκταση περιμετρικά της κεντρικής πλατείας, εκατέρωθεν της περιφερειακής οδού από την πλατεία μέχρι την έξοδο του χωριού προς το χιονοδρομικό και εκατέρωθεν της διαδημοτικής οδού Σαρακηνών - Κορυφής.

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ 2

Πέραν του ειδικού σχολιασμού κατ’ άρθρο του ΠΔ 2, θα θέλαμε να επισημάνουμε την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του χαρακτηρισμού των οικισμών Κ. Κορυφή και Αγάθη. Προτείνουμε την τροποποίηση του χαρακτηρισμού της Κ. Κορυφής από αδιάφορος οικισμός σε αξιόλογος λόγω της άμεσης σχέσης με τον οικισμό των Σαρακηνών και της Αγάθης από ενδιαφέρον σε αξιόλογος με ειδικούς μορφολογικούς κανόνες.

Προεδρικό διάταγμα 2 (ειδικές παρατηρήσεις κατ’ άρθρο)

Α. Αξιόλογοι οικισμοί

Άρθρο 2
1. Σκίαστρα - «Δεν επιτρέπονται οι συνδυασμοί πολλών επιμέρους διαφορετικών κατασκευών και τύπων σκίασης στο ίδιο κτίριο»
Η παραπάνω απαγόρευση είναι δυνατό να προκαλέσει παρερμηνείες. Χρήζει άμεσων διευκρινήσεων με παράθεση παραδειγμάτων.

2. Κλιμακοστάσια
Οι ειδικοί μορφολογικοί κανόνες των κλιμακοστασίων πρέπει να ισχύουν μόνο για τα κύρια κλιμακοστάσια και όχι για δευτερεύοντα-βοηθητικά όταν αυτά είναι αθέατα από κοινόχρηστους χώρους.

3. Εγκαταστάσεις έργων
Το παρόν ΠΔ αναφέρεται σε υπογεωποίηση των νέων δικτύων παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Αν και η διάταξη κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα ιδίως στη δόμηση εκτός οικισμών όπου οι νέες επεκτάσεις των δικτύων είναι πολύ μεγάλες και ήδη επιβαρυμένες με κόστος δυσανάλογο της οικονομικής πραγματικότητας. Επίσης προβληματικός είναι ο χρόνος εκτέλεσης των έργων αυτών από τον αντίστοιχο οργανισμό. Προτείνεται να προστεθεί η φράση «όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν».

Άρθρο 4
Παράγραφος 3 - Το μέγιστο ύψος της οροφής του υπογείου από την οριστική στάθμη του εδάφους τροποποιείται από 1,2μ. σε 0,8μ.
Με δεδομένο ότι το χαρακτηριστικό μικροκλίμα της περιοχής μελέτης έχει ιδιαίτερα έντονα χαρακτηριστικά υγρασίας, τα οποία αντιμετωπίζονται σε υπόγειους χώρους με αυξημένο φυσικό αερισμό, προτείνεται να παραμείνει ο περιορισμός του ΝΟΚ στα 1,2μ. και να μη μειωθεί.

Παράγραφος 6 και όπου αλλού αναφέρεται στο παρόν ΠΔ - Ορίζεται μέγιστη κλίση στέγης 35%.
Σημειώνουμε τα παρακάτω:
1. όλες οι έγκριτες εταιρείες παραγωγής και διάθεσης κεραμιδιών προτείνουν τοποθέτηση με κλίση 40%
2. Οι κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής με συνεχείς και έντονες βροχοπτώσεις, προκρίνουν μεγαλύτερες κλίσεις στέγης.
3. Η βέλτιστη εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας στην περιοχή γίνεται με τοποθέτηση σωμάτων με κλίση 30ο, η οποία μεταφράζεται σε ποσοστιαία κλίση 57%. Συνεπώς η κλίση στέγης 40% βελτιστοποιεί το βιοκλιματικό συντελεστή του κτιρίου σε σχέση με την κλίση του 35%.
Συνεπώς προτείνουμε τον ορισμό μέγιστης κλίσης στέγης 40%.

Παράγραφος 11 – «Οι εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών και ηλιακών συστημάτων ψύξης και θέρμανσης χώρου σε όλα τα τμήματα του κελύφους ενός κτιρίου δεν πρέπει να είναι εμφανείς από κοινόχρηστο χώρο»

Η παραπάνω δέσμευση εμποδίζει το σύνολο των κτιρίων με προσανατολισμό προς κοινόχρηστους χώρους να διαθέτουν φωτοβολταϊκά και ηλιακά συστήματα. Συνεπώς μειώνεται η επίτευξη του στόχου της ενεργειακής αποδοτικότητας του κτιρίου και σε πολλές περιπτώσεις καθίσταται αδύνατη.