Πάμε Θεοδωράκι - Ένα ιστορικό χωριό στους πρόποδες του όρους Πάϊκο

Έντεκα χιλιόμετρα Ν.Α του Εξαπλατάνου και 17 χιλιόμετρα από την Αριδαία, στους πρόποδες του όρους Πάϊκο και σε υψόμετρο 420 μ, βρίσκεται το Θεοδωράκι. Το χωριό δημιουργήθηκε κατά τα τέλη του 14ου αιώνα.

 

Επί Τουρκοκρατίας λεγόταν Τούντορτσι. Μετονομάστηκε Θεοδωράκι το 1925. Πήρε το όνομά του (Τούντορτσι Θεοδωράκι) πιθανόν από τους Αγίους Θεοδώρους, της Κωνσταντίας. Δύο χιλιόμετρα βόρεια του Θεοδωρακείου υπάρχουν τα ερείπια του παλιού χωριού Τσάρκφατα Πολάνα. Εκεί, σε κοντινό γκρεμό ίσως δημιουργήθηκε και ο πρώτος Ζάλλογος της ελληνικής ιστορίας.

Το χωριό επί Τουρκοκρατίας λεγόταν Τούδορτσι. Μετονομάστηκε Θεοδωράκι το 1925.Πήρε το όνομα του (Τούδορτσι = Θεοδωράκι) πιθανόν από τους Αγίους Θεοδώρους, των οποίων Αγίασμα υπάρχει από την Τουρκοκρατία μέχρι σήμερα στα υψώματα της Κωνστάντιας. Το Θεοδωράκι υπήρξε μια από τις ελάχιστες αμιγώς χριστιανικές εστίες της Αλμωπίας προς το τέλος της Τουρκοκρατίας και είναι πολύ παλαιό χωριό. Από εδώ έχουν προέλθει νομίσματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Κασσάνδρου κτλ. Μερικές από τις εικόνες της παλιάς του εκκλησίας, που είναι αφιερωμένη στη Θεία Ανάληψη του Σωτήρος, έχουν χρονολογία 1778. Η εκκλησία, τρίκλιτη βασιλική, εκτιμάται ότι χτίστηκε γύρω στα 1800. Οι θύρες της είναι υπερβολικά χαμηλές, για να μην μπαίνουν μέσα οι Τούρκοι έφιπποι, καθώς συνήθιζαν. 

 

Έχει αγιογραφηθεί από τον Γιαννιτσιώτη ζωγράφο Εμμανουήλ Σταματιάδη το 1878. Πρωτοτυπία για την πε­ριοχή αποτελεί το ξύλινο στηθαίο του γυναικωνίτη, όπου ιστορούνται σκηνές από τον Ακάθιστο Ύμνο. Οι εικόνες της εκκλησίας προέρχονται από τα Κουφάλια, με τα οποία το Θεοδωράκι έχει παλαιότατους δεσμούς.Η εκκλησία έχει χαρακτηριστεί από την Πολιτεία διατηρητέο μνημείο.
Οι κάτοικοι του Θεοδωρακείου αντιστάθηκαν σθεναρά στις προσπάθειες των Τούρκων για εξισλαμισμό τους και οι Τούρκοι έκαψαν τρεις φορές την εκκλησία τους. Μια φορά αυτήν του Αγίου Αθανασίου που βρισκόταν στα μνήματα και δύο φορές της Θείας Ανάληψης, το 1850 και το 1875. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και στους αγώνες για την απελευθέρωση της Αλμωπίας από τον τουρκικό ζυγό πολλοί Θεοδωρακιώτες ανέπτυξαν σημαντική και αξιόλογη δράση. Ξεχωριστή θέση κατέχουν οι μακεδονομάχοι Γερακάρης Μποζίνος και καπετάν Θάνος. Ο ιερέας Μποζίνος Γερακάρης ή παπα – Μανώλης σπούδασε στην περίφημη τότε Αθωνιάδα Σχολή και κράτησε αλώβητο το χωριό από κάθε προπαγάνδα. Φρόντισε κι αγόρασε τα θρησκευτικά βιβλία της εκκλησίας από τα τυπογραφεία της Βενετίας. Με κίνδυνο της ζωής του υπέθαλπε τα ανταρτικά σώματα. Για την εθνική του δράση δηλητηριάστηκε ύπουλα από τους Βουλγάρους και πέθανε με φρικτούς πόνους το Μάρτιο του 1906. Ένα από τα βιβλία που αγόρασε είναι η Παρακλητική με έτος έκδοσης το 1871. Στην τελευταία σελίδα της υπάρχει η εξής σημείωση του: «Η παρούσα Παρακλητική της εκκλησίας της Αναλήψεως του χωρίου Τούντορτσι ηγοράσθη δια γροσιών 35 υπό του παπα – Μποζίνου από του (δυσανάγνωστη λέξη) Γεωργίου εν έτει 1872 Δεκεμβρίου 2». 

Ο καπετάν Θάνος, αγωνιστικό ψευδώνυμο του Θάνου Σόρτση, γεννήθηκε το 1873 και πέθανε το 1953. Υπήρξε γενναίος και ηρωικός μαχητής και πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις εναντίον Βουλγάρων και Τούρκων σε συνεργασία με τον οπλαρχηγό Νίκο Παπαδάκη. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους με τους οπλαρχηγούς Νίκανδρο Παπαϊωάννου και Αργύρη Κιτάνο σε επιχειρήσεις στις περιοχές Μεγάλα Λιβάδια, Κρώμνη, Παπάσκιοϊ και Λάκκα, καθώς και στην απελευθέρωση της Αριδαίας. Στο δρόμο από τον Εξαπλάτανο προς το Θεοδωράκι μπορεί κανείς να δει υπολείμματα λιθόστρωτης οδού, που συνέδεε τα δύο χωριά και είναι κι αυτά τεκμήριο της παλαιότητας του χωριού. Στα δεξιά του δρόμου, λίγο πριν φτάσουμε στο χωριό, στην κορυφή υπερκείμενου λόφου σώζονται τα ερείπια λιθόκτιστου φρουρίου ακαθόριστης χρονολόγησης, από το οποίο ελέγχεται οπτικά το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας. Πιθανότατα έχει σχέση με το νεκροταφείο των τύμβων και τον αρχαίο οικισμό της Κωνσταντίας καθώς και με τον έλεγχο του συντομότερου αρχαίου δρόμου, που διερχόταν από το δυτικό Πάικο και συνέδεε την Αλμωπία με τη Βοττιαία (Γιαννιτσά). Εδώ υπάρχουν και τα ερείπια του χωριού Τσερκοβάτα Πολιάνα, βουβοί μάρτυρες μιας άγνωστης ιστορίας που διέσωσε η παράδοση. Όταν οι Τούρκοι κατέκτησαν την Αλμωπία, πολλοί κάτοικοι που δεν άντεχαν τη σκλαβιά κατέφυγαν στο χώρο του προαναφερθέντος φρουρίου και έχτισαν αυτό το χωριό. Από τη βουνοκορφή που ήταν σαν βίγλα έλεγχαν την περιοχή και χτυπούσαν τις τουρκικές αυθαιρεσίες κρατώντας υψηλό το χριστιανικό φρόνημα. Οι Τούρκοι προσπάθησαν με κάθε τρόπο να καθυποτάξουν το αδούλωτο χωριό, πράγμα που επέτυχαν με πολύ στρατό μια εφιαλτική νύχτα Κατέσφαξαν όλους τους άρρενες. Όσες γυναίκες και κορίτσια δεν πιάστηκαν, για να γλιτώσουν τον εξευτελισμό και τα χαρέμια, γκρεμίστηκαν από κοντινό γκρεμό δημιουργώντας το Ζάλογγο της τοπικής μας ιστορίας. Το χωριό κυριολεκτικά ξεθεμελιώθηκε. Το θεοδωράκι σήμερα αριθμεί 772 κατοίκους.


Από το βιβλίο « Ο τόπος μας» του Τάσου Καρατζόγλου , Φιλόλογου, Διευθυντή του Λυκείου Εξαπλατάνου Εκδόθηκε με τη συνεργασία του Δήμου Εξαπλατάνου το Φθινόπωρο του 2003 – ΕΚΔΟΣΕΙΣ “ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ”

 

 

εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΑΛΜΩΠΙΑΣ"