Ο μύθος της διαπραγμάτευσης και ο μίτος του ευρώ - Άρθρο του Γιώργου Μουρατίδη

Η «ελπίδα» για κάτι διαφορετικό που καλλιεργήθηκε προεκλογικά ως σύνθημα και η ανάγκη του λαού μας για ανάσα χαρακτήρισαν τις πρόσφατες εκλογές με τα γνωστά αποτελέσματα. 

Η ελπίδα εντέλει ήρθε και οι προσδοκίες για αλλαγή σκηνικού κωδικοποιήθηκαν στ νέο σύνθημα «έντιμος συμβιβασμός», μια νέα προσπάθεια, μια νέα και «σκληρή διαπραγμάτευση». Τη συνέχεια του σήριαλ την παρακολουθούμε καθημερινά στα δελτία ειδήσεων. 

Η Διαπραγμάτευση είναι η διαδικασία λήψης κοινά αποδεκτών αποφάσεων από εμπλεκόμενα μέρη υπό την προϋπόθεση βέβαια να υπάρχει μια σχετική ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των μερών. Η ισχύς μπορεί να είναι αντικειμενική, ζωντανό παράδειγμα ο έλεγχος της ρευστότητας σε μια χώρα, αλλά και υποκειμενική, δηλαδή ψυχολογική πίεση, εκφοβισμός και δημιουργία αρνητικού κλίματος όπως η απειλή περί χρεοκοπίας ή Gexit. Δεν ανακαλύπτουμε σίγουρα το ζεστό νερό, οι κανόνες του παιχνιδιού γνωστοί, όταν οι συναλλαγές διεξάγονται υπό καθεστώς ασυμμετρίας το αποτέλεσμα είναι πιο κοντά στις θέσεις του ισχυρού. Το παράδοξο είναι ότι την επιχειρηματολογία των ισχυρών την υιοθετούν κάποιοι στο εσωτερικό (ελληνικά πολιτικά κόμματα, συμφέροντα και ΜΜΕ) και παίζουν το ρόλο του μεγάφωνου αυξάνοντας την πίεση. Από σεβασμό προς τον αναγνώστη τη χαρακτηρίζω απλά ως προβληματική συμπεριφορά. Από την άλλη εκπλήσσουν η έκπληξη στελεχών της ελληνικής κυβέρνησης, τα σχόλια τους περί εκβιαστών και κυρίως οι δηλώσεις ότι η έξοδος από το ευρώ ισοδυναμεί με καταστροφή. 

Ας δούμε λοιπόν αν μια ενδεχόμενη έξοδος από την ευρωζώνη είναι άραγε μια πραγματική απειλή και αξίζει να θυσιάσουμε τόσα πολλά; Μήπως γίνεται πολύς ντόρος για το τίποτα; Μήπως το ευρώ δεν είναι η λύση στα προβλήματα μας αλλά αντιθέτως αποτελεί το πρόβλημα; Το γράφημά παρουσιάζει την πορεία του ελληνικού χρέους την κρίσιμη περίοδο από το 1997 έως και το 2009. Βλέπουμε λοιπόν στο πρώτο τμήμα μέχρι το 1999 το μεν δημόσιο χρέος έχει μια σχεδόν σταθερή πορεία λίγο κάτω από τις 100 ποσοστιαίες μονάδες., ενώ το ιδιωτικό χρέος κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. Για το ύψος του δημοσίου χρέους εκκρεμούν όπως όλοι γνωρίζουμε τα πορίσματα των επιτροπών για το χρέος και την ΕΛΣΤΑΤ. Όπως και να έχει από τα τέλη της δεκαετίας του 80 ζούμε με το δημόσιο χρέος γύρω στα 100% του ΑΕΠ και δεν έγινε και κάτι. 

Το 1999 καταγράφεται ένα άλμα και το χρέος συνεχίζει μια έντονη αυξητική πορεία όσον αφορά στο ιδιωτικό και πιο ήπια στο δημόσιο χρέος. Τη χρονιά αυτή κλείδωσε η ισοτιμία μεταξύ των νομισμάτων που μετά από δύο χρόνια το 2001 θα παραχωρούσαν τη θέση τους στο κοινό νόμισμα το ευρώ. Μέσα σε μια δεκαετία η σχέση του συνολικού ιδιωτικού χρέους με εκείνο του δημοσίου ξεκινάει από το 1/2 και τείνει σε διπλασιασμό. Προφανής η αιτιακή σχέση μεταξύ ευρώ και της πορείας του συνολικού χρέους της χώρας;

Ο βασικός νόμος στην οικονομία, που όλοι γνωρίζουμε, «ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης» λέει το εξής απλό, όταν αυξάνει η ζήτηση ενός προϊόντος αυξάνει ταυτόχρονα και η τιμή του. Όταν αυξάνει η ζήτηση των προϊόντων μιας χώρας, όταν αυξάνονται οι εξαγωγές δηλαδή, ανατιμάται το νόμισμά της και σιγά, σιγά τα προϊόντα της γίνονται όλο και πιο ακριβά αλλά λιγότερο ελκυστικά. Αυτό ισχύει και αντίστροφα δηλαδή μια χώρα λιγότερο ανταγωνιστική που εισάγει περισσότερο απ’ ότι εξάγει το νόμισμα της υποτιμάτε σε βαθμό που τα προϊόντα της σιγά, σιγά για τους καταναλωτές εκτός συνόρων γίνονται πιο ελκυστικά. Εξαιτίας της κατάργησης των εθνικών νομισμάτων και της σταθερής ισοτιμίας εντός της ευρωζώνης ο εξισορροπητικός αυτός μηχανισμός της αγοράς έπαψε να λειτουργεί. Έχουμε λοιπόν τις συνθήκες για την προστασία, από ενδεχόμενες ανατιμήσεις, της χώρας κέντρο με την ισχυρή οικονομία(Γερμανία και οι συν αυτώ χώρες) απέναντι στις χώρες της περιφέρειας(PIIGS), χωρίς οι τελευταίες να έχουν δυνατότητα να αντιδράσουν υποτιμώντας το νόμισμά τους παραδείγματος χάρη. Ένας μηχανισμός εγγυημένης κερδοφορίας και δημιουργίας πλεονασμάτων τα οποία μετατρέπονται σε κεφάλαια προς διάθεση. Την ίδια στιγμή το κόστος του χρήματος παραμένει χαμηλά λόγω του κοινού ισχυρού νομίσματος και στις δύο περιοχές(κέντρο-περιφέρεια), ο παραλογισμός σε όλο το μεγαλείο του, είναι σα να έχει την ίδια τιμή το χιόνι στην Φιλανδία και στην Ελλάδα Η μεγάλη ρευστότητα και το χαμηλό κόστος δημιουργούν τις ιδανικές εκείνες συνθήκες για το δανεισμό από το κέντρο προς την περιφέρεια και της ανατροφοδότησης της ζήτησης προϊόντων από την περιφέρεια προς το κέντρο. Από τη μια έχουμε λοιπόν το μηχανισμό διατήρησης της ανταγωνιστικότητας και από την άλλη την τόνωση της αγοραστικής δύναμης της περιφέρειας, παρέχοντας εύκολο και φθηνό χρήμα, ντοπάροντας έτσι τη ζήτηση προϊόντων του κέντρου. Αν δεν έγινε αντιληπτό μιλάμε για ιδιωτικό δανεισμό(νοικοκυριών και επιχειρήσεων) και όχι για το δημόσιο χρέος. Για όλα τα PIIGS θα δείτε αντίστοιχα γραφήματα με αντίστοιχη πορεία ιδιωτικού χρέους.

Για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας υπάρχουν τρεις τρόποι(εργαλεία). Ο πρώτος αφορά στις επενδύσεις δημόσιες και ιδιωτικές. Σε περίοδο κρίσης και όταν η οικονομία συρρικνώνεται οι επενδύσεις σπανίζουν για τον απλούστατο λόγο ότι το ρίσκο είναι πολύ υψηλό. Από την άλλη οι περιοριστικές πολιτικές(ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, η συμπίεση των δημοσίων δαπανών, η μείωση των κρατικών εσόδων κ.α) δεν επιτρέπουν το δημόσιο να ρίξει χρήμα στην οικονομία. Ο δεύτερος τρόπος είναι η υποτίμηση του νομίσματος. Η υποτίμηση έναντι των άλλων νομισμάτων σημαίνει αφενός μείωση της τιμής των εγχώριων προϊόντων καθιστώντας αυτά πιο ελκυστικά εκτός συνόρων, αφετέρου καθώς ανατιμάτε οι αξία των εισαγόμενων προϊόντων αυτά γίνονται λιγότερο ανταγωνιστικά με αποτέλεσμα τη μείωση των εισαγωγών. Έτσι οι εγχώριες επιχειρήσεις είναι σε θέση αφενός να ανακτήσουν την εσωτερική αγορά και αφετέρου να αποκτήσουν μεγαλύτερη διεισδυτικότητα στις αγορές εκτός συνόρων. Το τρίτο εργαλείο είναι η λεγόμενη εσωτερική υποτίμηση θεωρητικά σημαίνει προσαρμογή μισθών και τιμών σε πιο χαμηλά επίπεδα στην πράξη όμως, όπως έχουμε την τύχη να παρακολουθούμε σε πραγματικό χρόνο, σημαίνει μείωση μισθών, ανεργία και μετανάστευση. Η εσωτερική υποτίμηση είναι η μνημονιακή επιλογή είναι όλα αυτά τα μέτρα που επιβάλλονται μετά το 2010 στη χώρα μας.

Συνοψίζοντας το ευρώ λοιπόν οδήγησε στον περιορισμό τού παραγωγικού δυναμικού της χώρας μας και παράλληλα ντόπαρε την οικονομία με φθηνό χρήμα οδηγώντας σε εκτροχιασμό το εξωτερικό χρέος. Στην Ελλάδα της ύφεσης, της λιτότητας και του ενιαίου νομίσματος το μοναδικό διαθέσιμο εργαλείο ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας είναι η εσωτερική υποτίμηση, τα μνημόνια δηλαδή. Η προοπτική εντός της ευρωζώνης είναι η προσαρμογή, η βαλκανοποίηση και οι μισθοί των 300€. «Passt nicht zusammen» η απάντηση πριν λίγο καιρό του Σόιμπλε στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ευρώ χωρίς λιτότητα δεν υπάρχει. «Passt nicht zusammen». Η διαπραγμάτευση δεν οδηγεί παρά μόνο σε νέες συμφωνίες γιατί λιτότητα και ευρώ είναι κεντρικό σχέδιο, πολύ σημαντικό για τις κυρίαρχες ελίτ της χώρας μας και της Ε.Ε. και κάνουν το παν για να το υπερασπιστούν. Άραγε η μη πρόβλεψη αποπομπής χώρας μέλους από την ευρωζώνη ήταν παράλειψη; Λέμε τώρα… ας πούμε ότι τους διέφυγε. Και για να προλάβω αυτούς που θα πουν «μα η Ευρώπη αλλάζει» θα πω όχι, το ευρώ δε είναι ατύχημα, σχεδιάζεται δεκαετίες τώρα, η συνθήκη του Μάαστριχτ η απαρχή της λιτότητας, η ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πάνω από κάθε δημοκρατική(αναιμική) εξουσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί(2011&2013) που προβλέπουν την μόνιμη επιτήρηση και επιτροπεία για τις χώρες με δημόσιο χρέος πάνω από 75% είναι μόνο μερικά παραδείγματα.. Ο γόρδιος δεσμός, σπάει δεν λύνεται, η ρήξη αναπόφευκτη, το ευρώ είναι το πρόβλημα και η έξοδος λύση!

Μουρατίδης Γιώργος