Αφιέρωμα: Το Θεοδωράκι, ο τόπος μας

Έντεκα χιλιόμετρα Ν.Α. του Εξαπλατάνου, σ' ένα όμορφο οροπέδιο του Πάικου και σε υψόμετρο 420 μ, βρίσκεται το Θεοδωράκι.

Το χωριό επί Τουρκοκρατίας λεγόταν Τούδορτσι. Μετονομάστηκε Θεοδωράκι το 1925. Πήρε το όνομά του (Τούδορτσι = Θεοδωράκι) πιθανόν από τους Αγίους Θεοδώρους, των οποίων Αγίασμα υπάρχει από την Τουρκοκρατία μέχρι σήμερα στα υψώματα της Κωνσταντίας.

Το Θεοδωράκι υπήρξε μια από τις ελάχιστες αμιγώς χριστιανικές εστίες της Αλμωπίας προς το τέλος της Τουρκοκρατίας και είναι πολύ παλιό χωριό. Από εδώ έχουν προέλθει νομίσματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Κασσάνδρου κτλ. Μερικές από τις εικόνες της παλιάς του εκκλησίας, που είναι αφιερωμένη στη Θεία Ανάληψη του Σωτήρος, έχουν χρονολογία 1778. Η εκκλησία, τρίκλιτη βασιλική, εκτιμάται ότι χτίστηκε γύρω στα 1800. Οι θύρες της είναι υπερβολικά χαμηλές, για να μην μπαίνουν μέσα οι Τούρκοι έφιπποι, καθώς συνήθιζαν. Έχει αγιογραφηθεί από το Γιαννιτσιώτη ζωγράφο Εμμανουήλ Σταματιάδη το 1878. Πρωτοτυπία για την περιοχή αποτελεί το ξύλινο στηθαίο του γυναικωνίτη, όπου ιστορούνται σκηνές από τον Ακάθιστο Ύμνο. Οι εικόνες της εκκλησίας προέρχονται από τα Κουφάλια, με τα οποία το Θεοδωράκι έχει παλαιότατους δεσμούς. Η εκκλησία έχει χαρακτηριστεί από την Πολιτεία διατηρητέο μνημείο.

Οι κάτοικοι του Θεοδωρακείου αντιστάθηκαν σθεναρά στις προσπάθειες των Τούρκων για εξισλαμισμό τους και οι Τούρκοι έκαψαν τρεις φορές την εκκλησία τους. Μια φορά αυτήν του Αγίου Αθανασίου που βρισκόταν στα μνήματα και δύο φορές της Αγίας Ανάληψης, το 1850 και το 1875. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και στους αγώνες για την απελευθέρωση της Αλμωπίας από τον τουρκικό ζυγό πολλοί Θεοδωρακιώτες ανέπτυξαν σημαντική και αξιόλογη δράση. Ξεχωριστή θέση κατέχουν οι μακεδονομάχοι Γερακάρης Μποζίνος και καπετάν Θάνος.

Ο ιερέας Μποζίνος Γερακάρης ή παπα - Μανώλης σπούδασε στην περίφημη τότε Αθωνιάδα Σχολή και κράτησε αλώβητο το χωριό από κάθε προπαγάνδα. Φρόντισε κι αγόρασε τα θρησκευτικά βιβλία της εκκλησίας από τα τυπογραφεία της Βενετίας. Με κίνδυνο της ζωής του υπέθαλπε τα ανταρτικά σώματα. Για την εθνική του δράση δηλητηριάστηκε ύπουλα από τους Βουλγάρους και πέθανε με φρικτούς πόνους το Μάρτιο του 1906. Ένα από τα βιβλία που αγόρασε είναι η Παρακλητική με έτος έκδοσης το 1871. Στην τελευταία σελίδα της υπάρχει η εξής σημείωσή του: «Η παρούσα Παρακλητική της εκκλησίας της Αναλήψεως του χωρίου Τούντορτσι ηγοράσθη δια γροσίων 35 υπό του παπα - Μποζίνου από του (δυσανάγνωστη λέξη) Γεωργίου εν έτει 1872 Δεκεμβρίου 2».

Ο καπετάν Θάνος, αγωνιστικό ψευδώνυμο του Θάνου Σώρτση, γεννήθηκε το 1873 και πέθανε το 1953. Υπήρξε γενναίος και ηρωικός μαχητής και πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις εναντίον Βουλγάρων και Τούρκων σε συνεργασία με τον οπλαρχηγό Νίκο Παπαδάκη. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους με τους οπλαρχηγούς Νίκανδρο Παπαϊωάννου και Αργύρη Κιτάνο σε επιχειρήσεις στις περιοχές Μεγάλα Λιβάδια, Κρώμνη, Παπάσκιοϊ και Λάκκα, καθώς και στην απελευθέρωση της Αριδαίας.

Στο δρόμο από τον Εξαπλάτανο προς το Θεοδωράκι μπορεί κανείς να δει υπολείμματα λιθόστρωτης οδού που συνέδεε τα δύο χωριά και είναι κι αυτά τεκμήριο της παλαιότητας του χωριού. Στα δεξιά του δρόμου, λίγο πριν φτάσουμε στο χωριό, στην κορυφή υπερκείμενου λόφου σώζονται τα ερείπια λιθόκτιστου φρουρίου ακαθόριστης χρονολόγησης, από το οποίο ελέγχεται οπτικά το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας. Πιθανότατα έχει σχέση με το νεκροταφείο των τύμβων και τον αρχαίο οικισμό της Κωνσταντίας καθώς και με τον έλεγχο του συντομότερου αρχαίου δρόμου, που διερχόταν από το δυτικό Πάικο και συνέδεε την Αλμωπία με τη Βοττιαία (Γιαννιτσά).

Δύο χιλιόμετρα βόρεια του Θεοδωρακείου υπάρχουν τα ερείπια του χωριού Τσερκοβάτα Πολιάνα, βουβοί μάρτυρες μιας άγνωστης ιστορίας που διέσωσε η παράδοση. Όταν οι Τούρκοι κατέκτησαν την Αλμωπία, πολλοί κάτοικοι που δεν άντεχαν τη σκλαβιά κατέφυγαν στο χώρο του προαναφερθέντος φρουρίου και έχτισαν αυτό το χωριό. Από τη βουνοκορφή που ήταν σαν βίγλα έλεγχαν την περιοχή και χτυπούσαν τις τουρκικές αυθαιρεσίες κρατώντας υψηλό το ελληνικό φρόνημα. Οι Τούρκοι προσπάθησαν με κάθε τρόπο να καθυποτάξουν το αδούλωτο χωριό, πράγμα που επέτυχαν με πολύ στρατό μια εφιαλτική νύχτα. Κατέσφαξαν όλους του άρρενες. Όσες γυναίκες και κορίτσια δεν πιάστηκαν, για να γλιτώσουν τον εξευτελισμό και τα χαρέμια, γκρεμίστηκαν από κοντινό γκρεμό δημιουργώντας το πρώτο ίσως Ζάλογγο της ελληνικής ιστορίας. Το χωριό κυριολεκτικά ξεθεμελιώθηκε.

Το Θεοδωράκι σήμερα αριθμεί 745 κατοίκους. Έχει όμορφο παραδοσιακό κέντρο, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, παιδικό σταθμό και αγροτικό ιατρείο. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία και τη γεωργία (καπνά και δημητριακά). Υψηλής ποιότητας και μεγάλης ποικιλίας είναι τα τυριά του χωριού. Κάθε χρόνο, τον Οκτώβριο, γίνεται στο χωριό γιορτή τυριού.