Συστήματα παγετοπροστασίας οπωρώνων - Άρθρο της Αναστασίας Γραμματέα

Συστήματα παγετοπροστασίας οπωρώνων - Γράφει η Αναστασία Γραμματέα για το ialmopia.gr

Το πιο αποτελεσματικό σύστημα παγετοπροστασίας των οπωρώνων είναι η επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας εγκατάστασης του όπου η διέλευση των ψυχρών μαζών του αέρα είναι ελεύθερη, δεν χαρακτηρίζεται από εστίες παγετού και μας επιτρέπουν να φυτέψουμε τις ευαίσθητες καλλιέργειες στις θερμότερες πλαγιές. Αλλά αυτό δεν είναι πάντοτε πρακτικό διότι υπάρχουν σημαντικοί παράγοντες για την παραγωγή όπως είναι η γονιμότητα του εδάφους και η διαθεσιμότητα του νερού. Από τα παγετοπροστατευτικά συστήματα που υπάρχουν, τα κυριότερα είναι 

· Οι θερμάστρες πετρελαίου

· Τα κεριά παραφίνης 

· Οι ανεμομίκτες και 

· Η τεχνητή βροχή. 

Θερμάστρες πετρελαίου. Για πολλά χρόνια, αποτελούσε το κύριο σύστημα παγετοπροστασίας των οπωρώνων. Σήμερα όμως θεωρείται σαν πιο αποτελεσματικό σύστημα παγετοπροστασίας ο συνδυασμός θερμαστρών και ανεμομικτών. Η αλλαγή των συστημάτων παγετοπροστασίας είναι βασικά οικονομικό πρόβλημα. Πιο οικονομικά θεωρούνται σήμερα τα συστήματα ανεμομίκτων και της τεχνητής βροχής. Ο αριθμός θερμάστρων μέσα στον οπωρώνα εξαρτάται από τις εστίες παγετού που έχει ο οπωρώνας. Ο αριθμός τους είναι μεγαλύτερος στις πλευρές του οπωρώνα που εισέρχονται τα ψυχρά ρεύματα και μέσα στις εστίες παγετού. Ακόμα ο αριθμός των θερμαστρών εξαρτάται από την ενεργειακή ικανότητα των θερμαστρών. Καθώς μετακινούμαστε από τοποθεσίες ελεύθερες παγετού μέσα στις εστίες παγετού ο αριθμός θερμαστρών που χρειάζεται θα ποικίλλει από καμία μέχρι και 25 κατά στρέμμα. Πρακτικά μεγάλος αριθμός θερμαστρών με μικρή φλόγα παρέχει μεγαλύτερη προστασία από τον μικρό αριθμό με μεγάλη φλόγα.

Κεριά παραφίνης. Αντί των θερμαστρών, χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία κεριά παραφίνης, η τοποθέτηση των οποίων στο οπωρώνα, δεν διαφέρει από εκείνη των θερμαστρών. Η αντιπαγετική όμως προστασία με αυτά στοιχίζει περισσότερο. 

Ανεμομίκτες. Οι χρησιμοποιούμενοι σήμερα ανεμομίκτες είναι ηλεκτροκίνητοι. Αποτελούνται από ένα ψηλό στύλο που φέρει στην κορυφή μία προπέλλα. Το ύψος του φτάνει μέχρι και τα 12,5 μέτρα από το έδαφος. Η προπέλα δίνει 590 περίπου στροφές και κάνει μία οριζόντια περιστροφή 360ο μοιρών κάθε 4-5 λεπτά. Με τους ανεμομίκτες επιτυγχάνεται αναστροφή των υψηλότερων θερμών στρωμάτων του αέρα προς τα δέντρα. Όσο ισχυρότερη είναι η αναστροφή, τόσο μεγαλύτερη προστασία παρέχεται στα δέντρα. Αλλά κάποια προστασία μπορεί να επιτευχθεί και με αδύναμη αναστροφή ή χωρίς αναστροφή των θερμών στρωμάτων του αέρα. Οι καρποφόροι οφθαλμοί, οι νεαρές βλαστήσεις και οι μικροί κλάδοι, όταν είναι εκτεθειμένοι απ᾽ευθείας προς το ορίζοντα ακτινοβολούν την θερμότητα τους γρηγορότερα από τον αέρα που βρίσκεται γύρω από αυτά. Μπορεί να αποκτήσουν θερμοκρασία 3ο C χαμηλότερη από τον αέρα και έτσι ψύχουν τον αέρα που γίνεται βαρύτερος και πέφτει στο έδαφος όπου συσσωρεύεται. Με τους ανεμομίκτες επιδιώκουμε να κρατήσουμε την θερμοκρασία των καρποφόρων οργάνων στο ίδιο επίπεδο με την θερμοκρασία του περιβάλλοντος αυτά αέρα. Αν δεν υπάρχει αναστροφή ή αν η θερμοκρασία του αέρα είναι χαμηλότερη απ την κρίσιμη θερμοκρασία, συμπληρωματική θερμοκρασία θα χρειαστεί πριν τα ξημερώματα. Κατά την είσοδο όμως ψυχρών μαζών αέρα στον οπωρώνα, οι ανεμομίκτες είναι πιο αποτελεσματικοί αν δοθεί στον οπωρώνα συμπληρωματική θερμότητα από θερμάστρες πετρελαίου ή από κεριά παραφίνης. Τέτοιου είδους παγετοί παρουσιάζονται σπάνια στην χώρα μας. Σε τέτοιες περιπτώσεις η προστασία που αναλογεί στους ανεμομίκτες ανέρχεται σε 90% της παρεχόμενης ενώ το υπόλοιπο 10% παρέχεται από τις άλλες πηγές θέρμανσης. Ένας ανεμομίκτης μπορεί να προστατεύσει 32 με 40 στρέμματα. Η αποτελεσματικότητα του μειώνεται όσο απομακρυνόμαστε από αυτόν. Οι θερμάστρες ή τα κεριά παραφίνης τοποθετούνται στα άκρα του οπωρώνα και διάσπαρτες μέσα στον οπωρώνα. Η πιο αραιή τοποθέτηση πρέπει να γίνεται κοντά προς το στύλο του ανεμομίκτη. 

Η τεχνητή βροχή. Το σύστημα της τεχνητής βροχής χρησιμοποιείται για την παροχή παγετοπροστασίας που εκφράζεται σε καθυστέρηση του ανοίγματος των οφθαλμών και σε περιορισμό των ζημιών κατά την διάρκεια του παγετού με πλήρη διαβροχή των δέντρων από το πάνω μέρος της κόμης τους ή σε περιορισμό των ζημιών κατά την διάρκεια του παγετού με τη διαβροχή του εδάφους κάτω από την κόμη των δέντρων. Πολλοί παραγωγοί χρησιμοποιούν το σύστημα της διαβροχής των δέντρων πάνω από την κόμη των δέντρων για πότισμα, για μείωση της θερμοκρασίας, για τη παροχή διάφορων χημικών ουσιών και για την καταπολέμηση των εντόμων και τετράνυχων. Τα προβλήματα όμως που προκαλεί η τεχνική αυτή , όπως είναι οι ζημιές που προκαλούνται από ανεπιθύμητες συγκεντρώσεις αλάτων στο νερό και από διάφορες παθήσεις λόγω δημιουργίας ευνοϊκών συνθηκών ανάπτυξης τους, έστρεψαν το ενδιαφέρον των παραγωγών προς το σύστημα διαβροχής του εδάφους του οπωρώνα κάτω από τα δέντρα. 

Γραμματέα Αναστασία

Γεωπόνος ΓΠΑ

anastagra@yahoo.gr