Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών - γράφει η Κική Παρτσανάκη

Γράφει η Κική Παρτσανάκη για το ialmopia.gr

Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) αποτελεί την πιο αμφιλεγόμενη κατάσταση της γυναικολογικής ενδοκρινολογίας και είναι μια μεγάλη πρόκληση για όλους τους επιστήμονες υγείας, τον μαιευτήρα, τον ενδοκρινολόγο αλλά και τον νοσηλευτή· μία πρόκληση σε επίπεδο διαγνωστικό, θεραπευτικό και ερευνητικό. Η συχνότητα του συνδρόμου είναι 5-10% του γενικού γυναικείου πληθυσμού και αποτελεί την πιο συχνή ανωμαλία της λειτουργίας των ωοθηκών. Προκαλεί συμπτώματα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας (12-45 ετών) και πιστεύεται πως είναι μία από τις κυριότερες αιτίες της γυναικείας υπογονιμότητας.

Η αρχική περιγραφή του συνδρόμου έγινε το 1935 από τους Stein και Leventhal. Την περίοδο αυτή το σύνδρομο έφερε την ονομασία των συγγραφέων που το περιέγραψαν και η διάγνωσή του στηριζόταν στη κλινική τριάδα: της αμηνόρροιας, της υπερτρίχωσης και της παχυσαρκίας καθώς και στην ανεύρεση πολύ διογκωμένων ωοθηκών. Η παθογένεια του Συνδρόμου των Πολυκυστικών Ωοθηκών παραμένει ακόμη, αδιευκρίνιστη, ενώ το μεγάλο εύρος των κλινικών και παρακλινικών ευρημάτων του δεν μπορεί να αποδοθεί, αποκλειστικά, σε έναν αιτιολογικό παράγοντα. Έχει παρατηρηθεί ότι το σύνδρομο έχει οικογενή προδιάθεση και βρέθηκαν ορισμένοι πολυμορφισμοί, οι οποίοι όμως, δεν επαρκούν για να ερμηνεύσουν το ευρύ φάσμα των διαταραχών.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Το 75% των γυναικών που πάσχουν από το σύνδρομο παρουσιάζει διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, ενώ το 60-80% βιοχημική υπερανδρογοναιμία. Στη πλειονότητα των περιπτώσεων η υπερανδρογοναιμία εκδηλώνεται με αυξημένα επίπεδα ελεύθερης τεστοστερόνης, ενώ η αποκλειστική μέτρηση της ολικής τεστοστερόνης δεν συνεισφέρει σημαντικά στη διάγνωση.

Το 60% των ασθενών με PCOS εμφανίζει δασυτριχισμό, ενώ το 15-25% ακμή. Πολυκυστική εμφάνιση των ωοθηκών κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο παρατηρείται στο 75% των γυναικών με PCOS. Λόγω της συχνής εμφάνισης πολυκυστικής μορφολογίας των ωοθηκών στο γενικό πληθυσμό, τα υπερηχογραφικά κριτήρια, βάσει των οποίων μια ωοθήκη χαρακτηρίζεται πολυκυστική πρέπει να ακολουθούνται με ακρίβεια.

Ευρύτατα αποδεκτές κλινικές εκδηλώσεις του συνδρόμου αποτελούν η παχυσαρκία και η υπερανδρογοναιμία, που εκδηλώνεται με τη μορφή δασυτριχισμού, ακμής ή αλωπεκίας ανδρικού τύπου.

Υπάρχει λοιπόν σημαντική ετερογένεια συμπτωμάτων και σημείων μεταξύ των γυναικών με PCOS και μάλιστα, οι κλινικές αυτές εκδηλώσεις μπορεί να μεταβληθούν με τη πάροδο του χρόνου ακόμη και στην ίδια ασθενή.

Τέλος οι γυναίκες που πάσχουν από το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα τεκνοποίησης.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Για τη διάγνωση του PCOS είναι απαραίτητη η παρουσία των δύο, τουλάχιστον, από τα τρία ακόλουθα κριτήρια : 

1. χρόνια ανωοθυλακιορρηξία (που εκδηλώνεται ως ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια, δηλαδή λιγότερα από έξι αιμορραγικά επεισόδια κατά τη διάρκεια ενός έτους ). 
2. βιοχημική υπερανδρογοναιμία ή υπερανδρογονισμός (κλινική εικόνα υπερανδρογοναιμίας, χωρίς ανάλογα βιοχημικά ευρήματα). 
3. πολυκυστική μορφολογία ωοθηκών (PCO), κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο (όγκος της μίας ή και των δύο ωοθηκών >10 cm3 ή/και 11 ή περισσότερα μικρά ωοθυλάκια, διαμέτρου 2-8 mm, στη μία ή και στις δύο ωοθήκες). 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η βασική αρχή του τρόπου αντιμετώπισης πολυκυστικών ωοθηκών είναι η μείωση του βάρους. Είναι καταλυτικής σημασίας το να έχει η ασθενής κανονικό σωματικό βάρος γιατί τα περισσότερα συμπτώματα αρχίζουν να εμφανίζονται με την αύξηση του σωματικού βάρους.

Πολύ σημαντικός είναι ο εργαστηριακός έλεγχος κατά τον οποίο μπορούμε να δούμε αύξηση κάποιων ορμονών όπως ανδρογόνα και την αύξηση της ορμόνης LH. Το μεγάλο πρόβλημα της τεκνοποίησης έχει βρει επίσης τη λύση του με τη βοήθεια νέων φαρμάκων και τεχνικών όπως η σπερματέγχυση και σε μερικές περιπτώσεις η εξωσωματική γονιμοποίηση.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του Συνδρόμου των Πολυκυστικών Ωοθηκών βασίζεται στην παραδοχή ότι το σύνδρομο δεν εκριζώνεται. Εντούτοις, οι επιμέρους εκδηλώσεις του αντιμετωπίζονται. Ο σχεδιασμός της θεραπείας εξαρτάται από τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της κάθε ασθενούς.

Η στρατηγική της αντιμετώπισης των ενδοκρινικών και μεταβολικών διαταραχών του PCOS , αποτελείται από 3 κύρια σημεία: 

• Την αποκατάσταση της ανωοθυλακιορρηξίας, 
• Τη θεραπεία της υπερανδρογοναιμίας, 
• Τη βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη. 

Γράφει η Κική Παρτσανάκη, νοσηλεύτρια | ialmopia.gr

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) Bulen AH, Dunger D. Pubertal maturation of the internal genitalia. Ultra Sound Obset Gynecol, 1995, p. 164-165.

2) Coulam CB, Annegers JF, Kranz J. Chronic anovulation syndrome and associated neoplasia. Obstet Gynecol 1983, p. 403-407.

3) Δ. Πανίδης- Β.Ζουρνατζή- Κ.Δίνας- Ι. Τζαφέτας. Ανωοθυλακιορρηξία και διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, αίτια, διαγνωστική προσέγγιση και θεραπευτική αντιμετώπιση, Εκδόσεις Βαρθολομαίος, 2009, σελ.35-41.

4) Dunaif A, Segal KR, Futterweit W, Dobrjanky A. Profound peripheral insulin resistance, independent of obesity, in polycystic ovary syndrome. Diabetes, 1989. p. 1165-1174.