«Δεν αισθανόμαστε τι θα πει η λέξη «μάνα»» - Συνέντευξη με τον ΣΤΕΛΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ

Γεννήθηκε στα Γρεβενά, το 1944. Οι γονείς του κατάγονταν από την Τραπεζούντα του Πόντου· τον πατέρα του δεν τον γνώρισε ποτέ. Στα τέλη του
1947, με άλλα δέκα παιδιά μεταφέρθηκαν σε γιουγκοσλαβικό καταυλισμό για να προστατευθούν απ' τον Εμφύλιο. Τραγικές οι συνθήκες διαβίωσης. Πείνα, αρρώστιες, ψείρες· οι Γιουγκοσλάβοι δεν είχαν για τον εαυτό τους, θα μεριμνούσαν για τους ξένους;

Τα παιδιά χωρίστηκαν, άλλα για Ουγγαρία, άλλα για Ρωσία, άλλα για Τσεχία. Η μοίρα τον έστειλε με τον αδελφό του στο Μπογοσούντοφ, σε ένα πρώην αριστοκρατικό κτήριο που μετετράπη σε παιδόπολη. Μιλάμε με τον Στέλιο Χαραλαμπίδη, ένα από τα «υπό προστασία» Ελληνόπουλα-θύματα του εθνικού διχασμού, που πέρασαν πολλά χρόνια ίσαμε να επαναπατριστεί...

- Θλιβερή ιστορία;

«Από πού να ξεκινήσει κανείς. Στο ίδρυμα μείναμε δύο χρόνια, μετά μας πήγαν στο Τεπλίτσε, κοντά στα γερμανικά σύνορα. Ημαστε με τον αδελφό μου, δεν ξέραμε τα ονόματά μας, είχαμε το επίθετο του θείου μας, του Παπουτσίδη. Ηρθε εκεί ένας συνομήλικος συγχωριανός, ο Παύλος Σταμπουλίδης, και μου λέει: "Αυτός είναι ο αδελφός σου, ο Αγαθάγγελος". Αυτός μας έμαθε το σωστό επίθετο. Ημαστε στο ίδρυμα απίδια χωρίς γονείς, χωρίς παππούδες, χωρίς ταυτότητα».

- Στα αζήτητα;

«Ετσι. Οταν βρήκαμε τ' όνομά μας, ψάξαμε τους γονείς μας. Το 1954, μέσω των ανακοινώσεων του Ερυθρού Σταυρού, η μάνα μας, που ζούσε στη Μοράβια της Τσεχοσλοβακίας, εξακόσια χιλιόμετρα μακριά, ήρθε να μας δει. Την κοιτάζαμε και δεν πηγαίναμε κοντά. "Ελάτε, είμαι η μάνα σας" μάς έλεγε, εμείς τη βλέπαμε σαν ξένη. Δεν αισθανόμαστε τι θα πει μάνα. Μας αγκάλιασε, δεν καταλαβαίναμε τι σημαίνει αυτό».

- Ο πατέρας σας;

«Σκοτώθηκε στο αντάρτικο, στο Βίτσι, πολέμησε Ιταλούς και Γερμανούς. Οταν γύρισε στο χωριό τον έδεσαν πίσω από το άλογο και τον έσερναν στα χωράφια γιατί ήταν στον ΕΛΑΣ».

- Μετά πού πήγατε;

«Η μάνα μας έκανε αίτηση να μας πάρουν στον παιδικό σταθμό στο Κλόκοτσοφ, ήταν ένα μεγάλο οικόπεδο με κτήρια, μαγειρεία, φούρνους και γήπεδα. Εμεινα εκεί ώς τα δεκαπέντε. Μετά πήγαμε σε τεχνικές σχολές, μάθαμε την τέχνη του υδραυλικού, δούλεψα πολλά χρόνια σε ανθρακωρυχεία, πολλά μέτρα κάτω από τη γη. Βιδώναμε σωληνώσεις και διορθώναμε βαγονέτα. Ημαστε δεκαπέντε Ελληνόπουλα. Κάθε μία εβδομάδα κατεβαίναμε κάτω. Συνθήκες σκληρές».

- Το αντέξατε;

«Τι να έκανα! Στη συνέχεια πήγαμε στην Οστράβα, μια βιομηχανική πόλη στην οποία δούλευα σε καφενεία και μαγαζιά, επισκευάζοντας υδραυλικά. Εκεί μείναμε με τη γυναίκα μου -παντρεύτηκα το 1968- και κάναμε δύο παιδιά».

- Ησυχη ζωή;

«Είχαμε καλή Παιδεία και υγειονομική περίθαλψη. Το 1988 αποφασίσαμε να επιστρέψουμε στην Ελλάδα. Το κράτος μάς ανάγκασε να πουλήσουμε το σπίτι, όλα τα χρήματα τα δαπανήσαμε για να αγοράσουμε πράγματα από την Τσεχία, τα φορτώσαμε στο τρένο και τα φέραμε στην Ελλάδα. Ολα τα χρήματα, τις οικονομίες μας, τα αφήσαμε εκεί. Φορτώσαμε κι ένα πιάνο, μέχρι να το φέρουμε εδώ το διέλυσαν. Στην Ελλάδα έπρεπε να πληρώσουμε στο τελωνείο, κανείς δεν μας ρώτησε αν είχαμε λεφτά. Τους Αλβανούς τους κοίταξαν πιο πολύ από εμάς».

-Σας πίκραναν;

«Ας μην τα σκαλίζουμε, έχουν δει πολλά τα μάτια μου. Σκεφθείτε μικρά παιδιά μετά τον πόλεμο να ξεριζώνονται από τον τόπο τους, να μη νιώθουν τη μητρική φροντίδα, να μην μπορούν να φωνάξουν "μάνα". Ο φανατισμός και η εμφύλια διαμάχη μάς διέλυσαν. Βλέπω τα σημερινά παιδιά, μιλάνε για τη Χρυσή Αυγή, τρομάζω, τι ξέρουν αυτά από πόλεμο;».



Πηγή: enet.gr