Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Η 26η Οκτωβρίου αποτελεί την πλέον σημαντική ημέρα για τη Θεσσαλονίκη, καθώς είναι η γιορτή του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου και συνδυάζεται με την επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης, το 1912 . Συνοπτικά θα παραθέσουμε τα παρακάτω ιστορικά γεγονότα:

Η Θεσσαλονίκη που αλώθηκε από τους Οθωμανούς το 1430 μετά την κήρυξη του Α' Βαλκανικού είχε την ευκαιρία για να απελευθερωθεί.Τον Οκτώβριου του 1912, μετά την κήρυξη του Α' Βαλκανικού πολέμου με συμμάχους της Ελλάδας την Σερβία και την Βουλγαρία, εναντίον της καταρρέουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ο Ελληνικός στρατός εφορμώντας από τη Λάρισα Βόρεια, απελευθέρωσε την Ελασσόνα, την Κατερίνη, την Βέροια. Αρχηγός του Ελληνικού στρατού ο διάδοχος Κωνσταντίνος και Πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, γνωρίζοντας ότι οι Βούλγαροι ήδη κατέλαβαν την Καβάλα και τις Σέρρες, θέλησε να προχωρήσει ο στρατός προς ανατολάς, προκειμένου να προλάβει την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ενώ η βασιλική οικογένεια επιθυμούσε να προχωρήσει ο στρατός βόρεια, προς απελευθέρωση του Μοναστηριού για να προλάβει τους Σέρβους που κατέβαιναν νότια.

Ο Βενιζέλος, με την διπλή ιδιότητα του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Εθνικής Αμύνης, ήρθε σε ρήξη με το παλάτι και επέμεινε στην άποψή του, στέλνοντας τηλεγράφημα στον αρχηγό του Στρατού Κωνσταντίνο να στραφεί ανατολικά προς Θεσσαλονίκη χωρίς να χάνει χρόνο.

Πραγματικά, ο Ελληνικός Στρατός, μετά την απελευθέρωση της Βέροιας, στις 20 Οκτωβρίουπολιορκεί την πόλη των Γιαννιτσών και κατορθώνει και διασπά το Τουρκικό μέτωπο και εισέρχεται στα Γιαννιτσά. Οι Τούρκοι, οπισθοχωρούν προς την Θεσσαλονίκη. Προκειμένου να καθυστερήσουν τον Ελληνικό στρατό, καταστρέφουν τις γέφυρες του Λουδία, του Αξιού και του Γαλλικού. Αγγελιοφόροι αναφέρουν ότι η ΙΙ Βουλγαρική μεραρχία βρίσκεται στην πεδιάδα του Λαγκαδά.

Ο Αξιός τεράστιος και αδιάβατος. Τη νύχτα της 23ης προς 24η Οκτωβρίου οι Ελληνικές εμπροσθοφυλακές απελπίζονται καθ΄όσον η κατασκευή γέφυρας απαιτεί τουλάχιστον τρείς μέρες και υλικά δεν υπάρχουν. Η Θεσσαλονίκη κινδυνεύει να χαθεί διαπαντός. Σε μια κίνηση απόγνωσης, στρατιώτες απευθύνονται στα γύρω χωριά, τα Μάλγαρα, τα Κύμινα, τη Χαλάστρα και τη Σίνδο. Η ανταπόκριση των κατοίκων είναι άμεση. Χιλιάδες άνθρωποι προσφέρουν ότι ξύλινο υπάρχει στο σπίτι τους και στο βιός τους, τις βάρκες τους, τα ξύλινα βαρέλια, τις πόρτες από τα σπίτια τους, ακόμα και τις κάσες. Δουλεύουν ασταμάτητα χιλιάδες κόσμου και στρατιωτών, άυπνοι και το πρωί της 24ης Οκτωβρίου η γέφυρα είναι έτοιμη.

Η διάβαση των ποταμών κρατάει μέχρι το πρωί της 26ης Οκτωβρίου, και από το μεσημέρι της ίδιας μέρας, οι προφυλακές της VII είναι ορατές πλέον από τους πανικόβλητους επιζήσαντες Τούρκους που βρισκόταν σε ακόμη αθλιότερη κατάσταση. Το απόγευμα της 26ης διάσπαρτες ομάδες της VII μπαίνουν στο Χαρμάνκιοϊ (Κορδελιό) και στα υψώματα του Ευόσμου. Αντίθετα, η Ελληνική χωροφυλακή προωθείται και εισέρχεται από τη Δυτική πύλη στη Θεσσαλονίκη. Η Βουλγαρική ΙΙ Μεραρχία βρίσκεται 4,5 χιλ. μακριά από το κέντρο της πόλης και στρατοπεδεύει τη νύχτα στην περιοχή του σημερινού Τιτάν. Εν τω μεταξύ ο διοικητής της Θεσσαλονίκης, Ταξίμ Πασάς, διαπραγματεύεται την παράδοση της πόλης στους Έλληνες, λέγοντας "από τους Έλληνες την πήραμε, στους Έλληνες θα την παραδώσουμε". 

Ο Κωνσταντίνος όμως απέρριψε δύο φορές τους όρους του Τούρκου αρχιστράτηγου Χασάν Ταξίν πασά με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος και να επίκειται η κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον βουλγαρικό στρατό. Τότε ο Βενιζέλος διέταξε τον Κωνσταντίνο να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη χωρίς καθυστέρηση, καθιστώντας τον μάλιστα προσωπικά υπεύθυνο για ενδεχόμενη απώλειά της.

Διαπραγματεύεται τους όρους παράδοσης και τελικά την νύχτα της 26ης προς 27η Οκτωβρίου υπογράφεται το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης. Την επομένη, ο Ελληνικός στρατός εισέρχεται πανηγυρικά στην πόλη.

Τελείται πανηγυρική δοξολογία στον ιερό ναό του Αγίου Μηνά. Είναι συγκλονιστικές οι μαρτυρίες ανθρώπων από την υποδοχή του στρατού. Η πόλη ανοίγει τις πύλες της στους απελευθερωτές.

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης είναι η αρχή του οράματος της μεγάλης Ελλάδας, όραμα που κατέληξε στην μεγαλύτερη τραγωδία του Ελληνισμού, στην Μικρασιατική καταστροφή.

Το βράδυ λοιπόν της 26ης Οκτωβρίου απελευθερώθηκε η Πόλη , ημέρα της γιορτής του πολιούχου και προστάτη της, Άγιου Δημητρίου . Ο Αγ. Δημήτριος έχει συνδέσει το όνομά του με την πόλη αυτή και τιμάται ως πολιούχος, καθ' όσον υπάρχουν μαρτυρίες από θαύματα του Αγίου κατά την περίοδο της πολιορκίας της πόλης. Πολύς κόσμος έβλεπε τον Άγιο Δημήτριο στα τείχη της.

ΠΗΓΗ: ilovethessaloniki